προβλήματα στους περισσότερους ελληνικούς υγροβιότοπους

Λίγο πριν από τη «μαύρη λίστα»

πηγή: Καθημερινή 15/11/2008

Σε καθεστώς επιτήρησης κινδυνεύει να επανενταχθεί και το Δέλτα του ΕβρουΤου Γιωργου Λαλιου

Σε καθεστώς επιτήρησης βρίσκονται οι επτά από τους δέκα υγρότοπους Ραμσάρ της Ελλάδας, ενώ ορατός είναι ο κίνδυνος να προστεθεί στη «μαύρη λίστα» της Συνθήκης και το Δέλτα του Εβρου!

Ηδη, στο Πρωτόκολλο του Μοντρέ, όπου εντάσσονται οι υγρότοποι Ραμσάρ από όλο τον κόσμο που εμφανίζουν ανησυχητικά σημάδια υποβάθμισης, φιγουράρουν σήμερα ο Αμβρακικός Κόλπος, το υγροτοπικό σύστημα Δέλτα Αξιού-Εκβολή Λουδία-Δέλτα Αλιάκμονα, η Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, οι Λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, το Δέλτα Νέστου και οι γειτονικές λιμνοθάλασσες και το σύστημα Λίμνη Βιστωνίδα-Πόρτο Λάγος-Λίμνη Ισμαρίδα και οι γειτονικές λιμνοθάλασσες. Οπως έχουν διαπιστώσει οι υπεύθυνοι της Συνθήκης Ραμσάρ, οι παραπάνω υγρότοποι αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα, με κύρια τη μείωση των εκτάσεών τους για δόμηση και αγροτική χρήση, την εντατική άντληση νερού, με αποτέλεσμα την αλλαγή του υδρολογικού καθεστώτος, τη ρύπανση από φυτοφάρμακα και λύματα και τη λαθροθηρία.

Τα παραπάνω «συμπτώματα», ωστόσο, εμφανίζει τα τελευταία χρόνια και ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους διεθνώς, το Δέλτα του Εβρου, με αποτέλεσμα η περιβαλλοντική οργάνωση WWF να προτείνει την επανένταξή του στο Πρωτόκολλο του Μοντρέ (σ.σ. και το Δέλτα του Εβρου βρισκόταν έως το 1999 υπό επιτήρηση).

Σύμφωνα με την οργάνωση, η παντελής έλλειψη διαχειριστικών μέτρων και η ελλιπής φύλαξη έχουν ως αποτέλεσμα το Δέλτα του Εβρου, ένας σπάνιος περιβαλλοντικός παράδεισος, να εμφανίζει σήμερα σωρεία προβλημάτων, μεταξύ των οποίων τη μείωση των πληθυσμών σπάνιων πουλιών και θηλαστικών, τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση των εδαφών λόγω υφαλμύρωσης (η θάλασσα έχει εισχωρήσει έως και 45 χιλιόμετρα μέσα στο ποτάμι!), τη διάβρωση των ακτών και την αύξηση παράνομων κτισμάτων που χρησιμοποιούνται από λαθροθήρες (έχουν καταμετρηθεί 320 παράνομες καλύβες κυνηγών!). «Η κακή κατάσταση των ελληνικών υγρότοπων οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικής βούλησης και συντονισμένων δράσεων για την αποτελεσματική προστασία τους», τονίζει η Θεοδότα Νάντσου, συντονίστρια Περιβαλλοντικής Πολιτικής του WWF Ελλάς. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή υποβάθμιση αυτών των περιοχών διεθνούς σημασίας, που έχουν ζωτική σημασία για το μέλλον των υδάτινων πόρων της χώρας».

Αστάθμητοι παράγοντες

Ομως εκτός από τα περιβαλλοντικά προβλήματα, το Δέλτα του Εβρου επηρεάζεται και από άλλους αστάθμητους παράγοντες. «Ως γνωστόν, ο Εβρος και το Δέλτα ορίζουν τα σύνορα με την Τουρκία, ενώ οι πηγές του ποταμού βρίσκονται στη Βουλγαρία. Επομένως, οι πηγές ρύπανσης του ποταμού δεν είναι όλες στον έλεγχό μας», εξηγεί στην «Κ» ο επικεφαλής του φορέα διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής, κ. Νίκος Κωτούλας. «Ειδικά η άσκηση πίεσης στην Τουρκία, που δεν ανήκει στην Ε.Ε., είναι ιδιαίτερα δύσκολη, ακόμα και για απλά ζητήματα περιβάλλοντος». Ο φορέας πιστεύει ότι πρέπει να βρεθεί η «χρυσή τομή» ανάμεσα σε όσους εκμεταλλεύονται την περιοχή: γεωργούς, κτηνοτρόφους, αλιείς και κυνηγούς. «Το κύριο πρόβλημα πάντως δεν είναι η έλλειψη πόρων, ούτε το θεσμικό πλαίσιο, αλλά η έλλειψη αστυνόμευσης της περιοχής».

Αντέχει ο Νότιος Ωκεανός

Πιο ανθεκτικός απ’ όσο θεωρούσαν οι επιστήμονες αποδεικνύεται ο Νότιος Ωκεανός, ως μια τεράστια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα και ως εκ τούτου προστάτη του πλανήτη ενάντια στην υπερθέρμανση.

Πιο ανθεκτικός απ’ όσο θεωρούσαν οι επιστήμονες αποδεικνύεται ο Νότιος Ωκεανός, ως μια τεράστια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα και ως εκ τούτου προστάτη του πλανήτη ενάντια στην υπερθέρμανση.

Οι ωκεανοί απορροφούν ένα μεγάλο μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερερώνεται στη γη λόγω της καύσης των ορυκτών καυσίμων και της αποψίλωσης, ενεργώντας ως φρένο στις κλιματικές αλλαγές και ο Νότιος Ωκεανός είναι η μεγαλύτερη από αυτές τις «δεξαμενές του διοξειδίου του άνθρακα».

Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι ο τεράστιος αυτός ωκεανός ανάμεσα στην Αυστραλία και την Ανταρκτική χάνει τη «δύναμή» του γιατί οι κλιματικές αλλαγές έχουν επηρεάσει τα ρεύματά του και έχουν αυξήσει τους ισχυρούς δυτικούς ανέμους.

Η τελευταία έρευνα συγκρίνει τις μετρήσεις που έκαναν πλοία στον ωκεανό αυτόν από τη δεκαετία του ’60 και πιο πρόσφατα στοιχεία που συνέλεξαν εκατοντάδες ρομποτικές σχεδίες. Η ανάλυση των στοιχείων έδειξε ότι ο Νότιος Ωκεανός έχει διατηρήσει την ικανότητά του να απορροφά την περίσσεια του διοξειδίου του άνθρακα παρά τις αλλαγές στα ρεύματά του και στις ταχύτητες των ανέμων.

«Αυτό είναι θετικό. Είναι κάτι που υποδηλώνει ενδεχομένως ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε τόσο πολύ», δήλωσε ο Στίβ Ρίντουλ του Κέντρου Ερευνας για τον Καιρό και το Κλίμα, μέλος της ομάδας των ερευνητών στην οποία συμμετείχαν επίσης επιστήμονες από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Ερευνας του Πανεπιστημίου του Κιέλου στη Γερμανία.

Ο Ρίντουλ δήλωσε ότι τα στοιχεία έδειξαν, όπως και προηγούμενες έρευνες, ότι ο Νότιος Ωκεανός γίνεται πιο θερμός, αλλά και πιο δροσερός σε σχέση με άλλους. Η έρευνα δημοσιεύθηκε αυτήν την εβδομάδα στο περιοδικό Nature Geoscience.

Ο Ρίντουλ τόνισε ότι με τα στοιχεία για την αλμυρότητα και τη θερμοκρασία, οι επιστήμονες μπόρεσαν να μετρήσουν την πυκνότητα των θαλασσίων υδάτων, αλλά και να δουν ότι η πυκνότητα αυτή αλλάζει από το ένα σημείο στο άλλο ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία το νερό κινείται ανάμεσα στα δυο σημεία.

«Παρατηρώντας την πυκνότητα μπορούμε να πούμε κάτι για τον τρόπο με τον οποίο τα μεγάλα ρεύματα αλλάζουν ή δεν αλλάζουν. Και εδώ ήταν η έκπληξη. Ανακαλύψαμε ότι τα ρεύματα δεν άλλαξαν. Είχαν αλλάξει θέση, είχαν μετακινηθεί πιο κοντά στην Ανταρκτική, αλλά δεν έγιναν ισχυρότερα ή ασθενέστερα», τόνισε ο Ρίντουλ.

Οι επιστήμονες μελετούν με μεγάλη προσοχή το Νότιο Ωκεανό για τυχόν αλλαγές στο Antarctic Circumpolar Current, το ισχυρότερο θαλάσσιο ρεύμα που μεταφέρει νερό τουλάχιστον εκατό φορές περισσότερο από όλα τα ποτάμια της γης μαζί και το οποίο ωθείται προς διάφορα σημεία από ισχυρούς δυτικούς ανέμους που πνέουν στην επιφάνεια του ωκεανού.

Το ρεύμα αυτό ενεργεί ως τεράστιος τροχός για τον καιρό της γης.

«Το ρεύμα είναι τώρα πιο κοντά στην Ανταρκτική απ΄ ότι ήταν κατά την προηγούμενη δεκαετία, αλλά μεταφέρει σχεδόν την ίδια ποσότητα ύδατος», δήλωσε ο Ρίντουλ από το Χόμπαρτ της νότιας Αυστραλίας.

Το διοξείδιο του άνθρακα απορροφάται από την ταραγμένη επιφάνεια του Νοτίου Ωκεανού και στη συνέχεια μεταφέρεται σε μεγάλα βάθη. Επίσης απορροφάται από δισεκατομμύρια φυτοπλανγκτόν και άλλους οργανισμούς που κατακάθονται στο βυθό όταν πεθαίνουν.

Νερά πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα απο τον βυθό του ωκεανού ανεβαίνουν προς την επιφάνεια κοντά στην Ανταρκτική απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα ενώ πολύ πιο μακριά το διοξείδιο του άνθρακα «βυθίζεται» ξανά γιατί ή πυκνότητα των υδάτων είναι μικρότερη. Ωστόσο, παντού ο ωκεανός απορροφά περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο απελευθερώνει. Σύμφωνα με τον Ρίντουλ, η έρευνα έδειξε ότι το φαινόμενο αυτό δεν έχει αλλάξει.

Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι οι ισχυροί άνεμοι στην επιφάνεια του ωκεανού είχαν εντείνει το φαινόμενο της ανόδου στην επιφάνεια των πλούσιων σε διοξείδιο του άνθρακα υδάτων από τα βάθη του.

στοιχεία για το νερό στα νησιά του Αιγαίου

Θα διψάσουν το 2020 τα νησιά του Αιγαίου

πηγή: Καθημερινή 23/11/2008

Σύμφωνα με μελέτη, οι ανάγκες σε νερό θα αυξηθούν κατά 50 εκατ. κ.μ. ετησίως και δεν θα καλυφθούν από τα προγραμματισμένα έργαΤης Ιφιγενειας Διαμαντη

Πώς θα αντεπεξέλθουν τα νησιά του Αιγαίου στις ανάγκες σε νερό, τα επόμενα χρόνια, λαμβανομένης υπόψη της πληθυσμιακής αύξησης και της τουριστικής ανάπτυξης; Επαρκούν τα έργα που έχουν δρομολογηθεί ή έχουν αποφασιστεί, ή μήπως σε κάποιες περιπτώσεις δεν ωφελούν; Θα χρειάζονταν πρόσθετα έργα και παρεμβάσεις; Και αν ναι, τι είδους; Και με ποιον τρόπο θα είχαν τις λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να απαντήσει μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό του υπουργείου Ανάπτυξης από την κοινοπραξία Υδατοσυστημάτων Αιγαίου (ΤΕΜ Α.Ε., ΛΔΚ ΕΠΕ, Υδροεξυγιαντική Ε.Ε., Terramentor ΕΟΟΣ) και έχει τεθεί προς διαβούλευση στις κατά τόπους Περιφέρειες.

Η μελέτη διήρκεσε πέντε χρόνια και έλαβε υπόψη της σειρά παραμέτρων, όπως η αναμενόμενη πληθυσμιακή αύξηση με έτος αναφοράς το 2020 (ο συνολικός πληθυσμός των νησιών, από 505.976 θα φτάσει τους 1.419.853 κατοίκους), αλλά και οι μεταβολές που θα επέλθουν σε τομείς όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η οργανωμένη άρδευση και η χρήση του νερού για βιομηχανικούς ή βιοτεχνικούς σκοπούς, που θα αυξήσουν τις συνολικές ανάγκες σε νερό, από 170.942.219 σήμερα σε 224.157.511 κυβικά μέτρα. Ακόμη, το κλίμα και το ύψος των βροχοπτώσεων, τα «προσόντα» που διαθέτει κάθε νησί σε ό,τι αφορά τον υφιστάμενο υδατικό του πλούτο ή τις ελλείψεις του.

Στα τουριστικά νησιά «πρώτης ταχύτητας», ο ρυθμός αύξησης των αναγκών σε νερό θα βαίνει μειούμενος, ενώ αντίθετα σταθερά κλιμακούμενη θα είναι η αύξηση στα νησιά «δεύτερης ταχύτητας». Στα μικρά νησιά δεν θα υπάρξουν αξιόλογες μεταβολές. Σήμερα, τις ανάγκες σε πόσιμο νερό καλύπτουν οι αφαλατώσεις σε ποσοστό 4,1%, οι μεταφερόμενες ποσότητες σε ποσοστό 1,4%, οι ταμιευτήρες σε ποσοστό 4,4% και τα υπόγεια ύδατα σε ποσοστό 82,6%. Σύμφωνα με τη μελέτη, ακόμη και αν εφαρμοστούν τα δρομολογημένα μέτρα όσο και εκείνα που προτείνονται, το Αιγαίο δεν θα ξεδιψάσει.

Σημερινές ελλείψεις και πρόσθετα έργα

Σε ορισμένα νησιά τα προβλεπόμενα έργα θα καλύψουν εν μέρει τα ελλείμματα νερού, σε άλλα –σύμφωνα με τους μελετητές– θα χρειαστούν επιπρόσθετες παρεμβάσεις. Ας δούμε, ενδεικτικά, πώς έχει η κατάσταση σε κάποια από τα μεγαλύτερα νησιά.

Ρόδος. Βασική πηγή ύδρευσης του νησιού για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες θα είναι το υπό κατασκευήν Φράγμα Γαδουρά, που σύμφωνα με τη μελέτη, αναμένεται να λειτουργήσει το 2009. Με πληθυσμό 297.000 κατοίκους το 2020, οι ανάγκες της Ρόδου αναμένεται να ανέλθουν σε 38.697.100 κ.μ. Με την ανακατασκευή όλων των παλαιωμένων δικτύων ύδρευσης που παρουσιάζουν απώλειες από 20% – 45% θα καλύπτει το 97,3% των αναγκών της.

Θήρα. Πλήθος μέτρων για τη μείωση των ελλειμμάτων προτείνονται στη μελέτη για τη Θήρα που θα αριθμεί το 2020, 128.000 κατοίκους. Προτείνεται να αντικατασταθεί ολόκληρο το δίκτυο ύδρευσης, ούτως ώστε να περιοριστούν από το 2013 οι απώλειες δικτύου. Θα ενισχυθεί σε 1.500 κ.μ./ημέρα η δυναμικότητα της αφαλάτωσης στην Οία από το 2010, ενώ προβλέπεται η κατασκευή λιμνοδεξαμενών Αεροδρομίου Α΄ και Β΄από το 2013, όπως και η δημιουργία δύο αφαλατώσεων στους δήμους Θήρας και Θηρασιάς από το 2010.

Μήλος. Μείωση κατά 10% των αρδευτικών εκτάσεων προτείνεται από τη μελέτη. Ο πληθυσμός της Μήλου υπολογίζεται σε 12.300 κατοίκους το 2020 και το σύνολο των απαιτήσεων σε 1.289.340 κ.μ. Η μελέτη προτείνει τη δημιουργία μεγάλης μονάδας αφαλάτωσης που θα λειτουργεί με αιολική ενέργεια. Με τη συνδρομή της θα καλύπτεται το 98,2% των αναγκών.

Νάξος. Η κατασκευή της λιμνοδεξαμενής Κινίδαρου που προτείνεται από τη μελέτη και εγκρίθηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, και η κατασκευή του φράγματος Τσικαλαριού θα καταφέρουν να περιορίσουν το έλλειμμα νερού από 45% σε 32% το 2020 στη Νάξο, που θα αριθμεί 67.900 κατοίκους.

Πάρος. Μεγάλη μονάδα αφαλάτωσης αντί τριών λιμνοδεξαμενών –για τις οποίες έχουν εγκριθεί σχετικές μελέτες από το υπουργείο Ανάπτυξης– προτείνεται από τους μελετητές να κατασκευαστεί στο νησί της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής. Οι τρεις λιμνοδεξαμενές μόνο σαν εναλλακτική μακροπρόθεσμη παρέμβαση μπορούν να εξετασθούν. Αν τα προτεινόμενα μέτρα εφαρμοστούν, η Πάρος, το 2020 με πληθυσμό 70.500 κατοίκους και συνολικές απαιτήσεις σε νερό 3.433.341 κ.μ., θα καλύπτει το 96,4% των αναγκών της.

Σύρος. Για την πρωτεύουσα των Κυκλάδων, οι μελετητές προτείνουν μείωση της κατανάλωσης ανά μόνιμο κάτοικο και ανά τουρίστα, κατά 10% μείωση των αρδεύσεων, ενίσχυση των μονάδων αφαλάτωσης και Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων και έναρξη λειτουργίας του φράγματος Αετού από το 2013. Ακόμη, αντικατάσταση των δικτύων ύδρευσης και ενεργοποίηση των μονάδων αφαλάτωσης στην Ανω Σύρο και στην Ποσειδωνία από το 2013. Αν όλα τα παραπάνω εφαρμοστούν, η Σύρος των 44.300 κατοίκων το 2020 θα καλύπτει το 80,5% των αναγκών της.

Μύκονος – Δήλος. Η κατασκευή της Μονάδας Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων της Ανω Μεράς (2013), η μείωση της κατανάλωσης νερού και της άρδευσης (κατά 15%), η αύξηση της δυναμικότητας των αφαλατώσεων και η αποκατάσταση του παλαιωμένου δικτύου ύδρευσης θα έχουν σαν αποτέλεσμα την κάλυψη των αναγκών της Μυκόνου (που θα αριθμεί το 2020 71.600 κατοίκους) σε ποσοστό 92,9%.

Λέσβος. Απαραίτητη κρίνεται η κατασκευή των φραγμάτων Τσικνιά και Πολιχνίτου για τη μεγαλύτερη σε υδατικές απαιτήσεις περιοχή λεκάνης απορροής στην περιοχή του Αιγαίου, τα μεγαλύτερα προβλήματα στην οποία δημιουργούν το παλαιωμένο δίκτυο και το ανεπαρκές εξωτερικό υδραγωγείο. Το πρώτο θα βελτιώσει την κάλυψη των υδρευτικών και το δεύτερο, των αρδευτικών αναγκών της Λέσβου των 166.400 κατοίκων το 2020.

[+] ΓPAΦHMA

για τα διατηρητέα

http://estia.minenv.gr/ ——————————————————————— Διατηρητέο, από ευλογία έγινε κατάρα πηγή: Καθημερινή 16/11/2008 Οι ιδιοκτήτες τους καταφεύγουν ακόμα και σε ρουσφέτια, προκειμένου να αποφύγουν τον ανεπιθύμητο χαρακτηρισμόΤου Γιωργου Λιαλιου Ο χαρακτηρισμός ως διατηρητέων επτά κτιρίων στην περιοχή της πλατείας Αμερικής, σε μια παραδοσιακή γειτονιά της Αθήνας, στους περισσότερους ακούγεται σαν μια «καλή είδηση». Επτά επιβλητικά κτίρια θα είναι πλέον διά νόμου προστατευμένα, διαφυλάσσοντας έτσι για τις επόμενες γενιές ένα κεφάλαιο ιστορίας ολόκληρης της πόλης. Καλά τα νέα για τη γειτονιά και την πόλη, όχι όμως απαραιτήτως και για τους ιδιοκτήτες των επτά κτιρίων. Ο χαρακτηρισμός ενός διατηρητέου συνεπάγεται ευθύνη, αλλά κυρίως έξοδα. Και στο τελευταίο αυτό σκέλος, η Πολιτεία έχει κάνει ελάχιστα. Το αποδεικνύουν, άλλωστε, τα δεκάδες εγκαταλελειμμένα νεοκλασικά στα Εξάρχεια, στα Πατήσια και αλλού. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτών των επτά κτιρίων στην πλατεία Αμερικής είναι ότι ο χαρακτηρισμός τους προτεινόταν από μια παλαιότερη μελέτη που είχε γίνει για την ευρύτερη περιοχή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Οπως οι αρχαιολόγοι που απασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά σε σωστικές ανασκαφές, έτσι και οι μηχανικοί της Υπηρεσίας Παραδοσιακών Οικισμών του ΥΠΕΧΩΔΕ τρέχουν σχεδόν αποκλειστικά πίσω… από τις κατεδαφίσεις. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που εξαιρετικά κτίρια έχουν «ανακαλυφθεί», καταγραφεί και προστατευθεί τυχαία και χάρη στη φιλοτιμία και στο μεράκι κάποιου μηχανικού που επισκέφθηκε μια περιοχή προκειμένου να γνωμοδοτήσει για κάποιο άλλο κτίριο και στην πορεία κατέγραψε στην ίδια γειτονιά ακόμα πέντε! Η φιλοτιμία και το μεράκι, βέβαια, δεν μετρούνται με ποσοτικά κριτήρια, είναι όμως σίγουρο ότι γίνονται ολοένα και πιο δυσεύρετα. Οι υπάλληλοι των υπηρεσιών που ασχολούνται με το χαρακτηρισμό διατηρητέων, αλλά ακόμα και τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων, έχουν να διηγηθούν μία ή πολλές περιπτώσεις στις οποίες δέχθηκαν «πιέσεις» για να αποτραπεί ο χαρακτηρισμός ενός διατηρητέου. Από απλούς πολίτες με τηλεφωνήματα, κουτιά με γλυκά, παρακάλια, απειλές. Στις… όχι και τόσο «απλές» περιπτώσεις, η πίεση εκφράστηκε μέσω βουλευτών και άλλων πολιτικών προσώπων. Οι αιτίες που ένα διατηρητέο συχνά θεωρείται ανεπιθύμητο είναι πολλές. «Τα περισσότερα διατηρητέα βρίσκονται στο ιστορικό κέντρο των πόλεων, όπου η αξία της γης είναι πολλαπλάσια από την αξία του κτιρίου», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μάνος Μπίρης, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. «Επιπλέον, όταν ένα κτίριο χαρακτηριστεί διατηρητέο, τότε ο ιδιοκτήτης του δεσμεύεται να διατηρήσει την όψη του, συχνά και το εσωτερικό, δηλαδή να προσαρμόσει μια νέα ζωή σε ένα παλαιό κέλυφος». Εως και τριπλάσιο κόστος Είναι λοιπόν τύχη ή βάρος η ιδιοκτησία ενός τέτοιου κτιρίου; «Είναι διαφορετική περίπτωση όμως να έχεις ένα διατηρητέο κτίριο στο Ψυχικό ή στο Χαλάνδρι, στην Ερμούπολη ή στο Ναύπλιο και αλλιώς αν είναι στα Πατήσια, όπου θα κλειστεί γύρω γύρω από πολυκατοικίες και θα γίνει… ο κουβάς των γειτόνων. Κακά τα ψέματα, το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η θέση, αλλά η αποκατάσταση και η συντήρηση του διατηρητέου, ώστε να μετατραπεί σε βιώσιμο χώρο», λέει στην «Κ» η κ. Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη, καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. Ο κ. Χρήστος Παυλάτος, πολιτικός μηχανικός, ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την αποκατάσταση διατηρητέων. «Το κόστος αποκατάστασης ενός διατηρητέου είναι πολύ μεγάλο, συνήθως διπλάσιο ή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τριπλάσιο από το κόστος μιας νέας κατασκευής», λέει στην «Κ». «Εκτός από χρήμα χρειάζεται και χρόνο. Η γραφειοκρατεία μπορεί να κρατήσει μήνες. Φυσικά και η ίδια η αποκατάσταση μπορεί να χρειαστεί χρόνια, εξαρτάται από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κτίριο. Βλέπετε, τα περισσότερα διατηρητέα δεν συντηρούνται και εσωτερικά είναι διαλυμένα». Μια λεπτομέρεια, η οποία βέβαια περνάει συνήθως στα «ψιλά», είναι και ο τρόπος αποκατάστασης. «Το κράτος δεν έχει δώσει παρά γενικές κατεθύνσεις, λ.χ. ζητεί τη διατήρηση της όψης του κτιρίου», λέει ο κ. Παυλάτος. «Επίσης δεν ελέγχει το αποτέλεσμα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις «ανδρών επιφανών» που έχουν ζητήσει στην αποκατάσταση του διατηρητέου τους να προσθέσουν στο κτίριο γκαράζ, εσωτερικές πισίνες, ακόμα και ατομικό καταφύγιο…». [+] ΓPAΦHMA ΣXETIKA ΘEMATA Χρειάζονται φοροαπαλλαγές και κίνητρα_(…EΛΛAΔA…)

για το Ειδικό Χωροταξικό Τουρισμού

Ειδικό Χωροταξικό Τουρισμού, ελπίδα ή παγίδα;

πηγή: Καθημερινή 23/11/2008

Του Ιωαννη Παλαιοκρασσα*

Διαβάζουμε στη συνέντευξη Τύπου του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ στις 9.10.2008 «Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουμε τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος, την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιωσιμότητας των πόρων…» κ.λπ. και στην επόμενη σελίδα ότι λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τα νησιά και τις βραχονησίδες. Ως καλός Κυκλαδίτης βγάζω στεναγμό ανακούφισης και λέω «επιτέλους σώθηκαν τα νησιά μας!». Δεν προλαβαίνω όμως να χαρώ και βλέπω στον Κυκλαδικό Τύπο «Οχι στο Ειδικό Χωροταξικό Τουρισμού λέει η ΤΕΔΚ Κυκλάδων». Επειδή δεν πιστεύω τα μάτια μου ανατρέχω στην ιστοσελίδα της ΤΕΔΚ Κυκλάδων και διαβάζω με την ίδια έκπληξη τις λεπτομερείς θέσεις του Δ.Σ. της ΤΕΔΚ Κυκλάδων, που καταλήγουν:

«Συνοψίζοντας, τονίζουμε για μια ακόμη φορά ότι συμφωνούμε με την αναγκαιότητα εκπόνησης χωροταξικού σχεδίου για τον τουρισμό, αλλά διαφωνούμε τόσο με τη μεθοδολογία εκπόνησης του σχεδίου ΚΥΑ από το ΥΠΕΧΩΔΕ, όσο και με βασικά σημεία του η εφαρμογή των οποίων θα είναι καταστρεπτική για τα νησιά μας, όπως τονίζουμε ανωτέρω. Ζητούμε την απόσυρση της ΚΥΑ …κ.λ.π.». Τι τονίζουν άραγε ανωτέρω; «Η βασική μας αντίρρηση στην ΚΥΑ αφορά τη θέσπιση της λεγόμενης παραθεριστικής κατοικίας ως μέρος των ξενοδοχειακών επενδύσεων και την επιδότησή της από τον Αναπτυξιακό Νόμο… Η αλόγιστη χρήση του συντελεστή δόμησης θα έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα για το φυσικό και οικιστικό τοπίο των νησιών μας και μάλιστα μη αναστρέψιμα».

Και επειδή αυτά ηχούν παράδοξα και αντίστροφα στα αυτιά ενός τέως πολιτικού, που είναι συνηθισμένος οι πολίτες να πιέζουν για υψηλότερους συντελεστές δόμησης και η Δημόσια Αρχή να ανθίσταται, ανατρέχω και πάλι στο κείμενο του Ειδικού Χωροταξικού Τουρισμού και τους χάρτες που το συνοδεύουν για να διαπιστώσω έκπληκτος τα εξής:

Πρώτον, ότι ακριβώς με τις ρυθμίσεις αυτές του Ειδικού Χωροταξικού για την παραθεριστική κατοικία (που επιτρέπεται να αποτελεί μέχρι και το 50% της τουριστικής εγκατάστασης) θεσπίζεται συντελεστής δόμησης 0,2. Επομένως σε ένα οικόπεδο εκτός σχεδίου 150 στρεμμάτων (και υπάρχουν πάρα πολλά στα νησιά μας), που σήμερα επιτρέπεται να κτίσεις μόνο 400 τ.μ., θα μπορείς να κτίσεις 15.000 τ.μ.

Δεύτερον, ότι από τα 24 νησιά των Κυκλάδων, εκτός από τη Μύκονο και τη Πάρο που θεωρούνται «ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές» τα μόνα νησιά που σημειώνονται στον χάρτη ως «αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές με περιθώρια μαζικού τουρισμού» είναι η Σίφνος, η Ιος και η μισή Μήλος.

Για ένα Κυκλαδίτη, και οι δύο αυτές ρυθμίσεις είναι τρελές. Η πρώτη σημαίνει ότι με την επιδότηση του κράτους (που φτάνει μέχρι 40%) ενισχύεται δόμηση κατοικιών με τον υψηλότατο για εκτός σχεδίου περιοχές συντελεστή 20%, σε νησιά που ήδη τσιμεντοποιούνται χωρίς επιδότηση. Αναλογιστείτε σε τι «παράδεισο εργολάβων» μετατρέπει τις ευαίσθητες Κυκλάδες ο ΥΠΕΧΩΔΕ. Η δεύτερη σημαίνει ότι χωρίς κανένα λογικό κριτήριο επιλέγονται τρία σχετικά μικρά νησιά, μακριά από την Αθήνα, χωρίς καλή συγκοινωνιακή σύνδεση ως τόποι μαζικού τουρισμού. Είναι άραγε εντελώς τυχαία σύμπτωση ότι και στα τρία αυτά νησιά είτε έγιναν πρόσφατα μεγάλες αγορές γης από ξένα κεφάλαια (15.000 στρέμματα στην Ιο π.χ.), είτε έχουν εξαγγελθεί μεγάλες «αναπτύξεις» παραθεριστικής κατοικίας από υπεράκτιες εταιρείες;

Υποπτεύομαι ότι ανάλογα πράγματα συμβαίνουν και στις υπόλοιπες περιοχές, που το Ειδικό Χωροταξικό Τουρισμού χαρακτηρίζει ως περιοχές με περιθώρια μαζικού τουρισμού, όπως η γνωστή και από άλλες σκανδαλώδεις ρυθμίσεις Σιθωνία της Χαλκιδικής (άραγε αυτή δεν είναι κορεσμένη;) ή η ακτή της Αλεξανδρούπολης, όπου κατά παράδοξο τρόπο το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο χωροθετεί τις μεγάλες λιμενικές εγκαταστάσεις δεξαμενοπλοίων του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.

Ας σημειωθεί ότι τα όσα αναπτύσσει στις 47 σελίδες του το Ειδικό Χωροταξικό Τουρισμού δεν σημαίνουν ότι και στις υπόλοιπες τουριστικές περιοχές, που χαρακτηρίζονται είτε ανεπτυγμένες (Α), είτε αναπτυσσόμενες με περιθώρια ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού (Β2), είτε περιοχές με κυρίαρχες χρήσεις άλλες από τον τουρισμό και δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού (Γ) δεν επιτρέπεται η δημιουργία των «ολοκληρωμένων αναπτύξεων» όπως τις αποκαλεί το κείμενο.

Αυθόρμητα μου έρχεται στο νου μια θλιβερή εικόνα, που αντικρίζει όποιος μπαίνει στον όμορφο όρμο του Αλυκού στη Νάξο. Είναι γνωστό ως «Βελγικό χωριό» (από την προέλευση των «επενδυτών» που δεν έβαλαν δεκάρα βέβαια) και αποτελείται από αρκετές σειρές εγκαταλελειμμένων τσιμεντένιων σκελετών παραθεριστικών οικημάτων, που χάσκουν επί δεκαετίες στον καιρό και σιγά σιγά καταρρέουν. Δεν φοβάται το ΥΠΕΧΩΔΕ ότι με τις διευκολύνσεις και επιδοτήσεις που δίνει, δημιουργεί ένα μεγάλο πειρασμό στην κατασκευή τέτοιων χωριών, με μοναδικό κίνητρο το γρήγορο εργολαβικό κέρδος και παρόμοια τελική τύχη; Δεν διδαχθήκαμε τίποτα από τις φούσκες ανάλογων «ολοκληρωμένων αναπτύξεων» στην Ισπανία, τη Φλώριδα και άλλα μέρη ή τις δεκάδες χιλιάδες παραθεριστικές κατοικίες που μένουν απούλητες στην ίδια την Ελλάδα;

Μήπως έχουν δίκιο η ΤΕΔΚ Κυκλάδων, οι βουλευτές του νομού, καθώς και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, οι τουριστικοί επιχειρηματίες και τόσοι άλλοι που έχουν ξεσηκωθεί εναντίον του Ειδικού Χωροταξικού Τουρισμού και αντί ελπίδα το θεωρούν παγίδα της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας, αλλά και των νησιών μας ή των άλλων τουριστικών προορισμών, που ούτως ή άλλως θα δοκιμαστούν δεινά από τη διεθνή κρίση; Χρειάζεται το ΥΠΕΧΩΔΕ να σφάξει την κότα που κάνει το χρυσό τουριστικό αυγό με τα ίδια του τα χέρια;

* Ο κ. Ι. Παλαιοκρασσάς είναι αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας, επί 12ετία βουλευτής Κυκλάδων.