Ένα Ηφαίστειο του Αιγαίου και η σωτηρία του από ένα Αιολικό Πάρκο

[σε αρχείο pdf, δημοσιευμένο στην Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 14/1/2024]

σε αρχείο

Στο μοναδικό Αρχιπέλαγος του Αιγαίου, σε αυτή την μήτρα του Πολιτισμού, της Φύσης και της Ψυχής μας, εκτός των άλλων υπάρχουν και πολλά ηφαίστεια. Κάποια από αυτά ενεργά, κάποια μη ενεργά αλλά τεράστιας γεωλογικής αξίας και μεγάλης ομορφιάς ως τοπία. Η Αιγαιακή ηφαιστειότητα παρουσιάζεται για πάνω από 40 εκατομμύρια χρόνια (το ηφαιστειακό τόξο διέρχεται από την Σαντορίνη, την Μήλο, την Νίσυρο κλπ).

Στην Εύβοια, στην Κεντροανατολική πλευρά της, υπάρχουν δύο αρχέγονα ηφαιστειακά συγκροτήματα. Το σημαντικότερο εξ αυτών, 14.000.000 ετών, αντικείμενο μελέτης, επίσκεψης από πανεπιστήμια του εξωτερικού και υποψήφιο για την ένταξή του σε ένα μεγάλο Γεωπάρκο (Κύμης-Κοτυλαίων) είναι το ηφαίστειο του Οξυλίθου. Η προστασία των γεωτόπων καθορίζεται από το νόμο 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011, Διατήρηση της βιοποικιλότητας & άλλες διατάξεις).

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια οροσειρά, ένα ηφαιστειακό όγκο με 3 κύριες εξάρσεις, (Οξύλιθος, Κορακόλιθος ή Τούρλα και Πλάκα) που απλώνεται στο κεντρικότερο σημείο της περιοχής της Κύμης, ανάμεσα σε 7 κατοικημένα χωριά, δίπλα στον αναγνωρισμένο αρχαιολογικό χώρο Καστρί της Άνω Ποταμίας.

Οι κορυφές του ηφαιστείου. Δίπλα ή επάνω σε αυτές τις κορυφές θα τοποθετούσαν 8 α/γ. (πηγή εικόνας ΕΑΓΜΕ)

Και όμως σε αυτό τον πολλαπλά μοναδικό τόπο το ελληνικό κράτος δια της αρμοδίου αρχής του, της ΡΑΕ (πλέον ΡΑΑΕΥ) επί πολλά έτη δίνει την δυνατότητα σε διάφορα επιχειρηματικά σχήματα να σχεδιάζουν και να προχωρούν την δημιουργία Αιολικών Πάρκων (ΑΣΠΗΕ). Η πιο πρόσφατη και περισσότερο σοβαρή προσπάθεια ξεκίνησε το 2012, αδειοδοτήθηκε το 2021 (αρ. Απόφ. ΡΑΕ 618/2021) και μετά από έναν πολυσχιδή, πολυεπίπεδο και κουραστικό αγώνα λίγων αφοσιωμένων ανθρώπων και μιας περιβαλλοντικής οργάνωσης (ΕΠΠΠΟ ΚΥΜΗΣ) έληξε αισίως για το περιβάλλον, με την πλήρη απόσυρση των ΑΣΠΗΕ με τις 8 α/γ, λίγο πριν τα Χριστούγεννα που μόλις εορτάσαμε. Θα πρέπει να τονισθεί ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο η ΡΑΕ έχει ως κύριο σκοπό την ρύθμιση των ενεργειακών ζητημάτων με ταυτόχρονη όμως προστασία του Περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με την προαναφερόμενη άδεια, οι α/γ όχι απλώς τοποθετούντο μέσα στην ηφαιστειακή περιοχή, αλλά ακόμη περισσότερο ξεπερνούσαν σε ύψος τους ηφαιστειακούς κώνους. Μία εξ΄ αυτών τοποθετείτο επί του 2ου κώνου και σε απόσταση μικρότερη των 400 μέτρων από το χωριό Κληματάρι. Παρεμπιπτόντως, δεν έχει υπάρξει περίπτωση χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ σε τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή.

Η δημιουργία των ΑΣΠΗΕ θα είχε τεράστιες δυσμενείς συνέπειες στο πανέμορφο και εμβληματικό τοπίο της περιοχής. Αρνητικές συνέπειες θα υπήρχαν και επί των αρχαιοτήτων: των θολωτών Μυκηναϊκών και κλασσικών χρόνων τάφων της περιοχής Στομίου Οξυλίθου, του αρχαιολογικού χώρου Καστρί Άνω Ποταμίας, του λόφου Βιγλατούρι, όπου πιθανά η αρχαία Κύμη (ΦΕΚ 612/ Β/ 12-7-1995). Των Βυζαντινών εκκλησιών του Οξυλίθου (ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921): Κοίμηση της Θεοτόκου των Χατζηριάνων (αρχ. 14ου αι.), Άγιος Νικόλαος Ριτζάνων (1304 μΧ), Αγία Άννα (1370 μΧ). Της Παναγίας Οδηγήτριας στις Σπηλιές Κήπων (1311 μΧ, ΦΕΚ 121/Β/29-4-1958).

Θα είχε δραματικές επιπτώσεις στις άνω των 30 πηγών που βρίσκονται περιμετρικά της ηφαιστειακής οροσειράς και έχουν πολύ καλής ποιότητας νερό, χρησιμοποιούμενο για την ύδρευση των χωριών και την γεωργία.

Η αδειοδότηση δεν έδινε καμία σημασία στην βλάστηση ενώ η χλωρίδα της περιοχής του ηφαιστείου περιλαμβάνει αρκετά ενδημικά και προστατευόμενα είδη, κυριότερα των οποίων είναι τα: Μαλκόλμια η μακροκάλυκη, η Campanula cymaea. Καμπανούλα της Κύμης που περιλαμβανόταν στο πρώτο Ερυθρό Βιβλίο Σπανίων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995), ο Κρόκος ο λείος, τα Orchidaceae (Ορχιδοειδή). Τα προαναφερόμενα φυτά προστατεύονται από την Συνθήκη CITES & από το Π.Δ 67/1981.

Για την ορνιθοπανίδα, που είναι σύνηθες να βλάπτεται βαρέως από τους ΑΣΠΗΕ, εδώ φυσικά δεν είχαμε εξαίρεση. Δηλαδή τα έργα προγραμματιζόντουσαν εγγύτατα σε μια Σημαντική για τα πουλιά περιοχή της Ελλάδας (ΣΠΠ GR111 Όρη Δίρφη, Ξηροβούνι, Σκοτεινή, Μαυροβούνι, Αλοκτέρι, Ορτάρι και περιοχή Κύμης), μέρος ενός διεθνούς δικτύου περιοχών που είναι ζωτικές για τα πτηνά ή βρίσκονται κατά μήκος μεταναστευτικών διαδρόμων.

Στο ερώτημα ποια θα ήταν η συνέπεια ενός τέτοιου έργου στην αξία της γης και των κατοικιών των παρακείμενων 7 οικισμών η απάντηση είναι απλή: Τόσο η αγροτική γη όσο κυρίως οι κατοικίες θα έχαναν μεγάλο μέρος της αξίας τους. Αυτό το γνωρίζουν καλά οι μεσίτες της Εύβοιας και το έχουν αντιμετωπίσει δραματικά στην Καρυστία, όπου τα αιολικά πάρκα έχουν μία από τις μεγαλύτερες πυκνότητες της χώρας. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για αγορά κατοικίας, όταν στον ορίζοντά του βρίσκεται ένα αιολικό πάρκο. Υπάρχουν ιδιοκτήτες σπιτιών της Νότιας Εύβοιας, που αφού με πολύ μεγάλο μεράκι τα δημιούργησαν, τώρα θέλουν να τα πουλήσουν και να φύγουν. Ρωτήστε για το θέμα στις Πετριές, τους Άγιους Απόστολους, το παραδοσιακό χωριό των Ζαράκων, τους Εγγλέζους που απέκτησαν σπίτι σε αυτά τα μέρη. Με μαθηματική ακρίβεια όλα αυτά θα επαναλαμβάνονταν στην περίπτωση που προχωρούσε το αιολικό πάρκο στον Οξύλιθο.

Η αρνητική επίδραση στον ήπιο τουρισμό της περιοχής και στους επισκέπτες με επιστημονικό ενδιαφέρον είναι περιττό να αναφερθεί. Ας τονισθεί μόνο η απίστευτη τραγελαφικότης του να έχεις ένα μοναδικό γεωλογικό τοπίο και να το καταστρέφεις με βαριά βιομηχανική δραστηριότητα, χιλιόμετρα δρόμων και χιλιάδες τόννους τσιμέντου, με ολοσχερή καταστροφή και αλλοίωση των σχηματισμών λάβας που ως μοντέρνα γλυπτά στολίζουν τις κορυφές και πλαγιές της ηφαιστειακής οροσειράς. Στον οικονομικό τομέα θα υπήρχαν επιπρόσθετες επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα, την μελισσοκομία και την κτηνοτροφία. Και για να αντιμετωπίσουμε ευθύς εξ αρχής το υπερβολικά ψεύτικο επιχείρημα περί δημιουργίας θέσεων εργασίας από το αιολικό πάρκο, αυτές οι θέσεις εργασίας απλά δεν υπήρχαν (απολύτως καμία δεν προβλεπόταν).

Η δημιουργία των συγκεκριμένων ΑΣΠΗΕ παραβίαζε πλήθος διατάξεων του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΑΠΟΦ 49828 ΦΕΚ Β 2464 2008), καθώς και του Παραρτήματος του.

Αυτό λοιπόν το έργο “πράσινης ανάπτυξης”, χάρις στην εργώδη προσπάθεια λίγων ανθρώπων, μίας αφοσιωμένης περιβαλλοντικής οργανώσεως, ενός δικηγόρου με αγάπη στο περιβάλλον, της σύμπραξης δύο γυναικών από τον Οξύλιθο και εν τέλει και της φιλοπεριβαλλοντικής στάσης του Μητροπολίτου Καρυστίας, σταμάτησε από ότι φαίνεται οριστικά και ο τόπος απηλλάγη από ένα εφιάλτη για την ιστορία και την μοναδικότητά του.

Ο δρόμος για αυτή την μεγάλη επιτυχία ήταν μακρύς και κουραστικός. Η εργασία νομικής και περιβαλλοντικής τεκμηρίωσης και επιστημονικής αναζήτησης ήταν εξαντλητική. Επιπλέον αποδείχθηκε με ισχυρό τρόπο μία από τις κύριες θέσεις του γράφοντος και της Εταιρείας Περιβάλλοντος Κύμης: Ότι τα μεγάλα περιβαλλοντικά θέματα πρέπει να τα αντιμετωπίζεις με όλες σου τις δυνάμεις από την πρώτη στιγμή που εμφανίζονται.

Επειδή όμως και άλλα στοιχεία της συγκεκριμένης υποθέσεως αξίζει να γίνουν ευρύτερα γνωστά, θα επανέρθουμε στο θέμα. Για να αναφερθούμε στα ζητήματα υγείας και τις καλές πρακτικές που μπορεί να εφαρμόζονται στις περιβαλλοντικές υποθέσεις. Κυρίως όμως καλό είναι να σχολιάσουμε τα περίφημα κινήματα αλλά και την στάση των πολιτών ενώπιον της υποβαθμίσεως του περιβάλλοντος.

Γιατί σε τελική ανάλυση, σε αυτή την παράνοια που ζει ο τόπος μας, όπου με σταθερά βήματα προχωρά προς την χώρα του α-τόπου, η βαθύτερη αιτία και ουσία των πάντων βρίσκεται στους λογισμούς μας και την συνείδησή μας.

——————————-

Πηγές:

1. Εταιρεία Περιβάλλοντος Κύμης (https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/).
2. Ι. Παπασταματίου, Τα μεταλπικά ηφαίστεια της Εύβοιας και της Σκύρου, ανατύπωση Αρχείο Ευβοϊκών Μελών 1961.
3. Επικαιροποιημένος κατάλογος γεωτόπων, Υπεύθυνη Μωραΐτη Ευγενία, ΙΓΜΕ, Ιούλιος 2016, σελ.12, Νο 277, «Ηφαιστίτης Οξυλίθου Ευβοίας»

Τσιμέντο να γίνει…

Εδώ ελάχιστα τα λόγια, πολύ το τσιμέντο, γιαυτό και τρία σκίτσα!

Στην Ακρόπολη

Σκίτσο του Πέτρου Ζερβού στην «Εφ.Συν», 2/11/2020

Στην Μύκονο

Σκίτσο του Δημήτρη Γεωργοπάλη, από τον δρόμο ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, αρ. φύλ. 632, 8/4/2023

Στα ελληνικά βουνά

του Γιάννη Δερμεντζόγλου, tvxs, 4/6/2021

Η συμμετοχή μου στην Δημόσια Διαβούλευση για την εγκατάσταση 299,6 MW ΑΣΠΗΕ στην Σκύρο

[Για το θέμα βλ. στο Δημόσια Διαβούλευση για την εγκατάσταση 299,6 MW ΑΣΠΗΕ στην Σκύρο. Το σχόλιο μου στην Δημ. Διαβούλευση είναι το ακόλουθο]

Όταν τον Οκτώβριο του 2020¹ είχα την τιμή να μιλήσω², μετά από πρόσκληση των φίλων Σκυριανών, στο Αμφιθέατρο «Μιλτιάδης Έβερτ» (Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων), στην πολύ όμορφη εκδήλωση με τίτλο ΣΚΥΡΟΣ: ΠΑΡΕΛΘΟΝ-ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ, έδειξα στην αρχή της παρουσίασής μου κάποια υπόσκαφα εκκλησάκια από αυτά τα τόσο χαρακτηριστικά του σκυριανού τοπίου και πολιτισμού.

Κάποια από αυτά είναι από αιώνες ριζωμένα στα σπλάχνα του ίδιου βουνού, του Κόχυλα, που τώρα κόντρα σε κάθε πολιτισμική αξία, κόντρα σε καθεστώτα νομικής προστασίας πανευρωπαϊκής εμβέλειας (Natura 2000, GR2420006), κόντρα στην γειτνίαση με Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ AT2011032 και κυρίως AT5011062, AT5011061), κόντρα στις σημαντικές για τα πουλιά περιοχές (GR 114 και GR 115), κόντρα στις περιοχές Corine (Ανατολική πλευρά Όρους Κόχυλας, A00040063), κόντρα λοιπόν σε όλα αυτά προγραμματίζεται για ακραία βιομηχανοποίηση, για ακραία εκμετάλλευση στο όνομα μιας δήθεν ανάπτυξης και μιας αμφιβόλου σωτηρίας του πλανήτη από έναν θεωρητικό κίνδυνο.

Και όλη αυτή η παραφροσύνη του ψεύδους, η ασεβής προς την τοπική κοινωνία και προς το Αιγαίο που περικλείνει στο κέντρο του το νησί της Σκύρου, γίνεται επιπλέον κατά παράβασιν του ελληνικού Συντάγματος και του α. 24 που προβλέπει το καθολικό, απόλυτο και ατομικό δικαίωμα στο περιβάλλον και προβλέπει ότι: “Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός” και απαιτεί από το κράτος να λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας (όπως ισχύει, Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων, που δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 187/Α’/28.11.2019). Τέλος ας μην ξεχνούμε την αξία του τοπίου, προστατευόμενη και αυτή από το ν. 3827/25.02.2010 «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου», δηλαδή ας μην ξεχνούμε ότι αυτό που ο χρόνος, η φύση και τα ανθρώπινα χέρια έχουν κτίσει μέσα στους αιώνες, αποτελεί αγαθό, πανανθρώπινης αξίας, αντικείμενο των στοχασμών ποιητών και καλλιτεχνών (και ειρωνικά για την χώρα μας εκμεταλλεύσιμο πλουτοπαραγωγικό πόρο για την λεγόμενη βιομηχανία του τουρισμού).

Η Ελλάδα, το Αιγαίο, το Αρχιπέλαγος, η Σκύρος είναι οι ρίζες μας και οι ορίζοντές μας. Είναι η Πατρίδα μας.

Αντιγράφω από αγαπημένο φίλο, τον Μ.Χ. (και οι δύο μας προερχόμαστε από δύο άλλα πολύπαθα από την Αιολική λαίλαπα νησιά της Ελλάδας, από την Κρήτη και την Εύβοια):

“Αλλάζει άραγε η έννοια της λέξης «Πατρίδα» ανάλογα με το χρόνο που τη σκεφτόμαστε η μένει αναλλοίωτη διαχρονικά; Πατρίδα για μένα είναι: Ο Ψηλορείτης, το Όρος Κόχυλας, οι οροσειρές της Ελλάδας, τα πρώτα ακούσματα από τα δημοτικά μας τραγούδια, τα πρώτα βήματα που έκανα στο πεντοζάλη, στο χανιώτικο συρτό, ακόμα ηχούν στα αυτιά μου τα μοιρολόγια των γυναικών, οι χαρές, οι λύπες, τα ριζίτικα τραγούδια. Τα πανηγύρια του Αγίου Αρτεμίου,και της Παναγίας Ολυμπιανής μέσα στην αρμονία της φύσης… Ας φυλάξουμε όλοι μαζί την Ανεμόεσσα Σκύρο μας και εμείς που την αγαπήσαμε… Ας πούμε ΟΧΙ στους τεχνοκράτες που σκοπό έχουν τη βιομηχανοποίηση και το κέρδος και όχι τις ηθικές αξίες της ζωής, σε περιοχές που πρέπει να κρατήσουμε παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Ας θυμηθούμε τους ποιητές, τους λαογράφους, τους ζωγράφους, τους φιλέλληνες περιπατητές που αγάπησαν την Ελλάδα με τις ομορφιές της και έγραψαν για αυτή… Ας αφήσουμε τη φύση να ζήσει όπως εκείνη θέλει… Γιατί Πατρίδα είναι η χώρα μας, ο τόπος μας, η καταγωγή μας, οι αξίες μας, η ιστορία μας, και για μένα ότι θεωρώ σημαντικό η θέση μου στο κόσμο…

Ας αφήσουμε το βουνό του Κόχυλα να ζει αρμονικά και μη φυτεύεται στα σπλάχνα του τα σιδερένια τερατουργήματα…”

Πολλά ακόμη μπορεί να ειπωθούν, πολλά τεχνικά, οικονομικά, ενεργειακά ή νομικά για αυτή την υπόθεση, αυτό τον πόλεμο της βιομηχανίας των ΑΠΕ κατά της ελληνικής χώρας. Οι έχοντες πολύχρονη και πολυεπίπεδη ενασχόληση με το θέμα, είτε κινηματικά, είτε επαγγελματικά γνωρίζουμε.

Αλλά προτιμώ να κλείσω θυμίζοντας ένα πολύ μικρό τμήμα της ομιλίας μου στην αναφερόμενη στην αρχή εκδήλωση: “Ο Τσαρούχης έλεγε στην δεκαετία του 60: “«Τα γκρεμίσματα από τον πόλεμο και μετά ήτανε τόσο συχνά, που δεν πρόφταινε όχι να τα σχεδιάσεις πριν εξαφανιστούν, αλλά ούτε καν να τα φωτογραφίσεις. Ήταν σαν τους πολλούς νεκρούς από μια επιδημία. Τα ’ριξαν όλα στον κοινό λάκκο».

Τηρουμένων των αναλογιών στις μέρες μας αυτό συμβαίνει με τους ιερούς τόπους του ελληνικού φυσικού περιβάλλοντος: τις κορυφές των βουνών, τα νησιά, τις θάλασσες μας”.

Καλώ ως νησιώτης, ως πολίτης και ως άνθρωπος κάθε σκεπτόμενο και με τίμια συνείδηση Έλληνα να πει ΟΧΙ στην καταστροφή της Σκύρου αλλά και κάθε άλλου τόπου της χώρας μας και να πει ΟΧΙ στη περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

ΔΔΣ

1Η εκδήλωση με το σύνολο των παρουσιάσεων και ομιλιών, σε κείμενα και video υπάρχει στο (εν συντομία) https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2020/12/3102020.html και εκτενέστερα στο https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2020/12/blog-post_6.html

2Μεγάλο μέρος της ομιλίας στο https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2021/01/19-2020-httpswww.html

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΕΣ… του Τέου Ρόμβου

Το νέο βιβλίο του Τέου Ρόμβου

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΕΣ…

«Τα χιλιάδες ερημονήσια του Αιγαίου δίνουν την ευκαιρία στο σημερινό ανθρωποειδές των μεγαλουπόλεων να συρθεί έξω από τον πρωτογονισμό της μεγάλης σπηλιάς, όπου ζει, και ξεπερνώντας τον τρόμο του να βρεθεί μόνος μες στη φύση και να ξαναγοητευτεί απ’ αυτήν. Και τριγυρίζοντας κι αποθαυμάζοντας το τοπίο χίλιες δυο σκέψεις αρχίζουν να σπινθηρίζουν στο μυαλό, ενώ οι επιθυμίες και τα απραγματοποίητα όνειρα ζητούν την πραγμάτωσή τους…

Κατά κάποιο τρόπο, όλα φαίνονται να συγκλίνουν στο ότι ο παράδεισος με κατοίκους την Εύα και τον Αδάμ σ΄ ένα τέτοιο ερημονήσι έλαβε χώρα. Γιατί εδώ ξεδιπλώνεται ο μη τόπος, η ουτοπία…

Εάν, λοιπόν, αποφασίσουν να ταξιδέψουν εδώ εκείνες οι γυναίκες που είναι φτιαγμένες από την πάστα της προσφοράς και της δοτικότητας, θα τις ακολουθήσουν και οι άντρες. Γιατί αυτές οι ακατοίκητες βραχονησίδες ανήκουν σε όλα τα περαστικά πλάσματα που θέλουν να ξαποστάσουν, να περιεργαστούν και να ανακαλύψουν, να καταλάβουν, να κατανοήσουν πώς ξεκινάει η ζωή, μιας και όλα συνηγορούν στο ότι αυτές οι ακατοίκητες νησίδες ανήκουν στα φυτά, στα μεταναστευτικά πουλιά και σε όσους ελεύθερους κι απάτριδες θελήσουν να τις κατοικήσουν για λίγο ή για πάντα…

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΕΣ ΛΟΙΠΟΝ…»

Μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο εδώ: https://romvos.wordpress.com/

Τι υπερασπιζόμαστε

Τι υπερασπιζόμαστε

του Δημητρίου Δούκα Σουφλέρη* ** ***

Θεέ μου Πρωτομάστορα μ’ έχτισες μέσα στα βουνά

Θεέ μου Πρωτομάστορα μ’ έκλεισες μες στη θάλασσα!

(Οδυσσέα Ελύτη, Αξιον Εστί, 1959)

Φραγκάκι Άνδρου, 2η εβδομάδα του lockdown λόγω πανδημίας

[Προοίμιο: ίσως θα ήταν καλύτερο αυτό το κείμενο να διαβαζόταν μετά από μία ακρόαση του “Άξιον Εστί” με την μαγική μουσική του Μ. Θεοδωράκη και την θεϊκή φωνή του Γρ. Μπιθικώτση. Δυστυχώς αυτό δε μπορεί να γίνει μέσα από έντυπες σελίδες. Όμως όλοι γνωρίζουμε, όλοι έχουμε ακούσει, συγκινηθεί και σιγοτραγουδήσει τα τραγούδια και τους στίχους του βραβευμένου με Νόμπελ ποιητή μας. Τούτο είναι κάτι που μας ενώνει. Ας προσπαθήσουμε όμως μέσα από τα επόμενα λόγια να δούμε τι ενώνει όλους εμάς που αντιμαχόμενοι την συνεχιζόμενη και ογκούμενη επέλαση της αιολικής ενέργειας κάτι υπερασπιζόμαστε και κάτι μας ενώνει στις τόσες διαφορετικές θέσεις, απόψεις και τρόπους μας]

Είκοσι χρόνια τώρα συμβαίνει κάτι που αλλάζει την μορφή της Ελλάδας. Στην αρχή σε περιορισμένο μέγεθος και έκταση. Με την πάροδο των χρόνων όμως η επίδραση του αυξήθηκε, πλάτυνε και πλέον βρίσκεται στα πρόθυρα μιας γιγάντωσης που θα είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί και ακόμη χειρότερα θα είναι αδύνατο να διορθωθεί ή να αναστραφεί στο μέλλον.

Τι είναι αυτό το κάτι; Είναι η ανάπτυξη των λεγόμενων ΑΠΕ και κυρίως μέχρι τώρα, για το μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας, των λεγόμενων Αιολικών Πάρκων. Όχι ότι τα φωτοβολταϊκά δεν έχουν και αυτά αρκετά μεγάλη και αύξουσα διάδοση. Όμως η αλήθεια είναι ότι ακόμη η μεγάλη επίδραση έχει προκληθεί από την ανάπτυξη της Αιολικής Ενέργειας και την προοπτική περαιτέρω τερατώδους μεγέθυνσής της.

Γιατί τερατώδους μεγέθυνσης; Μα είναι απλό. Οι σχεδιασμοί που υπάρχουν, από τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στο χώρο, καταλαμβάνουν κάθε βουνό, κάθε κορυφή, κάθε οροσειρά της χώρας. Και επίσης κάθε νησί (κυρίως του Αιγαίου, αλλά και του Ιονίου), κάθε ακατοίκητη νησίδα και πλέον ακόμη και τις ανοιχτές πελαγιαίες εκτάσεις. Πέριξ των προειρημένων μεγάλων ομίλων υπάρχει και μία πληθώρα σχετικά μικρών επιχειρηματιών που είτε επιθυμούν να κερδίσουν κάτι από τα διαφαινόμενα υπερκέρδη και ευκαιρίες ή απλά λειτουργούν ως προπέτασμα και εργαλεία των μεγάλων επιχειρήσεων.

Κόντρα σε αυτή την κατάσταση, που πλέον έχει κάνει παρελθόν τα γεωγραφικά και οικοσυστημικά χαρακτηριστικά αρκετών περιοχών της Ελλάδας, στο όνομα της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης, κόντρα λοιπόν σε αυτό, παρουσιάζονται σε όλη τη χώρα κάποιοι άνθρωποι, πολίτες, επιστήμονες, ενίοτε μικρά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και κυριότερο όλων, κάποιοι απλοί άνθρωποι που λένε όχι σε αυτό που συμβαίνει, ζητούν, παρακαλούν, αγωνίζονται, μάχονται για να σταματήσει μέχρι εδώ.

Τα επιχειρήματα είναι πολλά: ενεργειακά, όπως το γεγονός ότι οι ΑΠΕ δεν έχουν σταθερή παραγωγή γιατί εξαρτώνται από αστάθμητους παράγοντες όπως ο άνεμος (ή αναλόγως για τα φ/β η ηλιοφάνεια), οικονομικά όπως τα ζητήματα κόστους και εξαγωγής κεφαλαίων αφού το σύνολο του ακριβού μηχανολογικού εξοπλισμού προέρχεται από εκπληκτικά ολιγάριθμες αλλοδαπές πολυεθνικές εταιρείες ή νομικά όπως το γεγονός ότι σχεδόν στην πλειοψηφία των δημιουργούμενων ενεργειακών έργων ΑΠΕ με την κατασκευή τους προσβάλλονται προστατευόμενες περιοχές όπως τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους ή αρχαιολογικής σημασίας πχ Μάνη ή Δελφοί ή περιοχές του πανευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000. Ας επισημανθεί ότι στη νομική επιχειρηματολογία τίθενται και ζητήματα κακής ή παράτυπης και παράνομης λειτουργίας της διοίκησης και προσχηματικής λειτουργίας των αρμόδιων φορέων (πχ δασαρχεία ή αυτοδιοικητικά όργανα). Ή ακόμη υποκριτικής χρήσης των προβλεπόμενων επιστημονικών εργαλείων πχ ΜΠΕ (που συνήθως είναι πανομοιότυπες ασχέτως περιοχής και βιοτικών χαρακτηριστικών τους).

Στον αντίλογο τίθεται και ένα ευρύ ζήτημα δημοκρατίας. Αφού τα έργα αυτά παρακάμπτουν πλήρως το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των τοπικών κοινωνιών, παρακάμπτουν την δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού του οικονομικού τους μέλλοντος και τους στερούν το να επιλέξουν μόνοι τους την πορεία του τόπου τους.

Μοιάζει δε όλοι να ξεχνούν ότι οι πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες, πολλές φορές στην ιστορία των τελευταίων δύο αιώνων, παρουσιάσθηκαν ως το ευοίωνο μέλλον αλλά αργότερα έγιναν ο εφιάλτης από τον οποίο θέλαμε να ξεφύγουμε: Τα ορυκτά καύσιμα μας απήλλαξαν από την εργώδη προσπάθεια, τα αυτοκίνητα από την βρωμιά των δρόμων στις πόλεις μας, το τσιμέντο θεωρήθηκε το υλικό του μέλλοντος της αρχιτεκτονικής. Και τώρα “πνιγόμαστε από αέρια του θερμοκηπίου”, δηλητηριώδεις ρύπους και απάνθρωπες πόλεις. Γιατί η πράσινη ανάπτυξη να είναι η εξαίρεση από αυτή την πραγματικότητα¹;

Όλα μα όλα τα προηγούμενα όμως παρακάμπτονται από τους αρμόδιους φορείς, την κεντρική κυβέρνηση και την Δικαιοσύνη. Με αξιωματικά επιχειρήματα περί αδήριτης ανάγκης αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, απολιγνιτοποίησης και οικονομικής ανάπτυξης φθάνουν στο σημείο να αδειοδοτούν σε ότι πιο εμβληματικό και όμορφο έχει τούτος ο τόπος: Τα Άγραφα και τους Δελφούς, τις βραχονησίδες του Αιγαίου και τα δάση της Ροδόπης, τη Μάνη και τα δρακόσπιτα της Όχης, το Ιόνιο, την Κρήτη, την Αστυπαλιά, το Θρακικό πέλαγος, τον κόλπο του μπαλκονιού του Αιγαίου, της Κύμης, εν τέλει παντού σε κάθε εσχατιά του τόπου. Όλα μα όλα θυσιάζονται στο βωμό αυτής της βιομηχανικής υπερανάπτυξης.

Όλα τα επιχειρήματα των αντιδρώντων απορρίπτονται θεωρούμενα ανεδαφικά, αστειότητες, αντιεπιστημονικά ενίοτε απλές ανοησίες ή ακόμη και προσκείμενα σε φασίζοντες πολιτικούς κλπ. Και σε τελική ανάλυση υποστηρίζουν ότι όλες οι αντιδράσεις συνοψίζονται σε δύο θέσεις: αφενός ότι απλά δεν τα θέλουν στο τόπο τους (κάνουν μονίμως αναφορά στο σύνδρομο NIMBY) και αφετέρου λένε το μόνο που μένει είναι το αισθητικό ζήτημα. Δηλαδή πολύ απλά, ότι οι ανεμογεννήτριες δεν αρέσουν και γιαυτό γίνεται όλη αυτή η κατά τ’ άλλα άνευ αξίας αντίδραση. Και με κάποια συγκατάβαση αφήνουν να εννοηθεί ότι αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα.

Ε λοιπόν ναι: Οι αντιδρώντες το λέμε ξεκάθαρα. Ναι δεν μας αρέσουν οι ανεμογεννήτριες και τα αιολικά πάρκα. Δεν μας αρέσουν γιατί χαλούν την ομορφιά του τόπου μας, χαλούν αυτό που οι γεωλογικοί αιώνες, η φύση και τα χέρια των προγόνων μας δημιούργησαν ψηφίδα-ψηφίδα στον μοναδικό αυτό τόπο. Ζήσαμε και άλλες καταστροφές και αλλοιώσεις: αστυφιλία, αποδάσωση,, παντελή έλλειψη χωροταξίας, μείωση των βιοτόπων και των περιοχών με φύση απρόσβλητη από τον άνθρωπο. Δεν μπορούμε να δεχτούμε και αυτή την καταστροφή, την μετατροπή των κορυφών βουνών και νησιών σε βιομηχανικές εκτάσεις.

Αν μας λέγατε ότι στα μέρη αυτά θέλετε να φτιάξετε μουσεία, σχολεία ή νοσοκομεία το ίδιο θα σας λέγαμε. Όχι, οι τόποι αυτοί πρέπει να μείνουν ως έχουν. Είναι πολύ μεγάλη η παρέμβαση και αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος στην χώρα μας και στην Ευρώπη γενικότερα, που δεν χωρά πλέον άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες με μεγάλη επίδραση στα σχετικώς παρθένα ή εκτός μεγάλης οικονομικής δραστηριότητας φυσικά ή οικιστικά τοπία. Η προστασία και διατήρηση περιοχών της Γης εκτός ανθρώπινης δραστηριότητας ή τέλος πάντων με μειωμένη την ανθρώπινη δραστηριότητα είναι conditio sine qua non για ένα βιώσιμο και αειφορικό μέλλον. Και μέσα στις τρέχουσες συνθήκες της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης απαραίτητο μέτρο πρόνοιας για λιγότερες πανδημίες στο μέλλον που κατά βάσιν προκαλούνται από την υπερβολική εισδοχή των ανθρώπινων δράσεων στα φυσικά περιβάλλοντα.

Η Ελλάδα, χώρα ορεινή και αρχιπελαγική, είναι πολλαπλώς ιδιαίτερη οικοσυστημικά και πολιτιστικά. Αυτό έρχεται μέσα από τα βάθη του χρόνου και είναι έγκλημα να το αλλάξουμε ανεπίστρεπτα μέσα σε 2-3 δεκαετίες. Ο κόσμος δεν φτιάχτηκε μόνο για εκμετάλλευση και ο μετανεωτερικός άνθρωπος και οι κρατούσες παγκοσμιοποιημένες πολιτιστικές αντιλήψεις δεν μπορούμε να αφήσουμε να καταστρέψουν την ιδιοπροσωπία του τόπου μας, την ταυτότητα του είναι μας. ΟΙ ξερολιθιές που διατρέχουν τις πλαγιές των νησιών μας, οι αναβαθμίδες του εγκαταλελειμμένου αγροτικού τοπίου, οι καθαρές γραμμές του υψιπετών ορέων και του ορίζοντα των θαλασσών μας θέλουμε και πρέπει να μείνουν έτσι.

Γιατί τον κόσμο δεν θα τον σώσει η ανάπτυξη, η τεχνολογία ή πολύ περισσότερο οι ΑΠΕ. Τον κόσμο θα τον σώσει η ομορφιά (Φ. Ντοστογιέφσκι, Ο Ηλίθιος). Και αυτή είναι η βαθιά κοινή πίστη όλων εμάς που υπερασπιζόμαστε τα βουνά, τα νησιά και τις θάλασσες της Ελλάδας.

*Δικηγόρος

Imperial College Clean Power Professional Certificate

Επιμ/θείς στο ΕΚΠΑ στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το Περιβάλλον

**δημοσιευμένο στις ΣΕΛΙΔΕΣ πολιτισμού, στην Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 6/12/2020

***σε αρχείο pdf και

σε αρχείο pdf όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδαΛήψη

και η δημοσίευση της εφημερίδας https://www.dimokratianews.gr/apopseis/ti-yperaspizomaste/

1Οφείλω να επισημάνω ότι αυτές καθ΄ εαυτές οι διάφορες τεχνολογίες μπορεί να μην είναι από μόνες τους κακές ή εντελώς προβληματικές. Αυτό που τις μετατρέπει σε κάτι τέτοιο είναι η άπληστη και αντικοινωνική χρήση που κάνουμε.

αφιερωμένο στους διθυραμβιστές της τουριστικής επιτυχίας

και συνακόλουθης αλλοτρίωσης του τόπου, που για να έχει 5-10 υπερτουριστικά σημεία θα γίνει όλος ένας απέραντος βιολογικός καθαρισμός ή ένα τεράστιο μπαρ ή ένας σκουπιδότοπος γεμάτος γκαρσόνια, τύπους με τατουάζ, επισκέπτες MALL και υποψήφιους μετανάστες ή ηλίθιους. Και παντού μπετονένια και αλουμίνενια ανάπτυξη.

(από εφημερίδα που το παίζει πεφωτισμένη, που στην πραγματικότητα έχει στηρίξει άγρια την σημερινή Ελλάδα της υποκρισίας, των μνημονίων και του δήθεν. Όμως απορεί κανείς με τις ικανότητες αρθρογράφων της μερικές φορές. Όπως στο πιο κάτω πολύ-πολύ καλό άρθρο του σκεπτόμενου Νίκου Γ. Ξυδάκη, στο http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/08/2013_530829)

Μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Περπατώ στους αυγουστιάτικους δρόμους του αθηναϊκού κέντρου, με λεπτό ξηρό καύσωνα και άπλετο φως. Η πόλη έχει αδειάσει και είναι πιο μελαγχολική από τόσο πολλούς Αύγουστους που την έχω ζήσει. Σαν εγκαταλειμμένη, σαν να την έχουν παρατήσει. Κοντοστέκομαι μπρος σε κατεβασμένα ρολά: έκλεισε για πάντα ή για Δεκαπενταύγουστο. Εύχομαι το δεύτερο, να έχουν παρατήσει την Αθήνα για ν’ απλωθούν στην ενδοχώρα, ή να απλώσουν την πόλη ευδαιμονικά στο αρχιπέλαγος. Ευχόμαστε το δεύτερο με τους εκλεκτούς φίλους και τσουγκρίζουμε· πάνω απ’ τα ποτήρια φυτρώνουν λιμάνια, κάστρα και νησιά, κάστρα μεσαιωνικά, αρχαίοι οπωρώνες, μυριστικά φυτά, αιθέρια έλαια, ξερικά αμπέλια σε πεζούλες, παππούδες και ερειπωμένα σπίτια πατρογονικά, Γενοβέζοι πολεμιστές και Βενετσιάνοι έμποροι, Ελληνες stradioti, κουρσάροι και κοντραμπατζήδες, η Χίος, η Μονεμβασιά, η Σύρος, το Γαλαξείδι, το Τσιρίγο, φάροι πετρόκτιστοι και φανοί εσβεσμένοι, μπαρ, αρχέγονες ντισκοτέκ καλαμένιες, ρουμς του λετ, η Παναγίτσα του Μουντέ των εξορίστων, και παντού βαπόρια, καράβια, πλοία ολόφωτα στη νύχτα από νησί σε νησί. Αφικνυόμενοι και αναχωρούντες, βρισκόμαστε διαρκώς στη Μεγάλη Μητρόπολη του Αυγούστου: στο Αιγαίο.

Στέκομαι σ’ ένα πέρασμα πλήθους ανθρώπων, γλωσσών και φυλών. Στο κέντρο των Κυκλάδων, κι είναι νύχτα με μελτέμι. Εχω αγκυροβολήσει, όπως πενήντα πέντε συναπτά καλοκαίρια, στο καταγωγικό αρχιπέλαγος. Κοιτώ τους μυριάδες νεαρούς ανθρώπους, είκοσι-τριάντα, που πηγαινοέρχονται στο τοπικό bus terminal, με τελικό προορισμό τα γιγάντια κλαμπ των νότιων παραλιών. Προέλευση: Ευρώπη, Αμερικές, Ωκεανία. Τατουάζ, πιρς, φανελάκια, μοτοσικλέτες: στον εξισωτισμό του καλοκαιριού όλοι φαίνονται ίδιοι και όλοι ζητούν το ίδιο, μια νύχτα διεσταλμένη μέχρι το ηλιόβγαλμα, με κιλοβάτ, σφηνάκια και ουσίες, με διεσταλμένες τις αισθήσεις, με παραισθήσεις, με απόδραση από τον κλοιό των δυτικών μητροπόλεων. Οι παγκοσμιοποιημένες μάζες μιλούν τα ίδια στοιχειώδη κρεολικά αγγλικά, ακούνε τους ίδιους ντι-τζέι σαμάνους, καταναλώνουν ίδια shots και σμάρτφον. Ο πακιστανοαυστραλός Αφζάλ συνοδεύει σαν κομψός αίλουρος τα φωτομοντέλα που ντυμένα-γδυμένα στυλ Μυγκλέρ και Γκωτιέ διαφημίζουν το κλαμπ του παραδείσου. Είναι διεθνής επαγγελματίας του κλάμπινγκ, τέσσερις μήνες Μύκονος, τέσσερις μήνες Πουκέτ, τέσσερις μήνες Σίδνεϊ – η διαδρομή του είναι η παγκοσμιοποίηση, ο κόσμος είναι ο κόσμος της επιστημονικής φαντασίας υλοποιημένος μες στην καρδιά της Νύχτας, ο αισθητικοποιημένος κόσμος των δυστοπιών του ’70-’80, του Ranxerox και του Τotal Recall, της καρικατούρας Fifth Element. Κλώνοι και μεταλλάξεις. Ο,τι συνέγραφε τριπαρισμένος ο Φίλιπ Ντικ ακούγοντας βινύλια Grateful Dead και Βάγκνερ, το 2013 είναι το απόλυτο mainstream, με ψηφιακή υπόκρουση Afrojack και Martin Solveig.

Γύρω από τα λεωφορεία για τον Παράδεισο, χτυπάνε τατουάζ, σαν μονομάχοι ή υποψήφιοι για σκλαβοπάζαρα της αυτοκρατορίας. Δεν έχουν ακούσει ωστόσο τίποτε για τον Σπάρτακο. Η σκέψη μου τρέχει στην πρόταση των Ελλήνων αρχιτεκτόνων για τη μετάπολη του 21ου αιώνα, στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2006. Είδαν το Αιγαίο σαν μια Διάσπαρτη Πόλη, σύμφωνη με τις συλλήψεις επιφανών ιστορικών και διανοητών, όπως ο Ρουτζέρο Ρομάνο, ο Μάσιμο Κατσάρι, ο Σπύρος Ασδραχάς, ο Αγγελος Ελεφάντης. Σε εκείνη την ελληνική έκθεση, ο αρχιτέκτονας Στέφανο Μποέρι είχε περιγράψει μια ουτοπία, την Ελεύθερη Ομοσπονδία των Νήσων της Μεσογείου. Την τοποθετούσε στη δεκαετία 2010-2020. Ισως έχει ξεκινήσει πράγματι, ταλαντευόμενη μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας.