Posts Tagged ‘εφημερίδες’
Μερικά σπάνια παραδείγματα
Π&Π: Το άρθρο δημοσιεύθηκε με τον πιο κάτω τίτλο (Τόποι που σώθηκαν από την αναπτυξιακή λαίλαπα) στον δρόμο ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, φύλλο 682, 27/4/2024, σελ. 20-21, στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας στο … και σε αρχείο pdf οι σελίδες 20 και 21. Βλ. και στο τέλος του παρόντος για άλλα άρθρα στην ίδια εφημερίδα*.
Τόποι που σώθηκαν από την αναπτυξιακή λαίλαπα
Παρόλο που αισθανόμαστε ότι ζούμε σε ζοφερές μέρες και ότι ο ορίζοντας μας μικραίνει θλιβερά, όμως συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι την ελπίδα την κτίζουμε εμείς. Η ελπίδα είναι μέσα στο βάθος της ικανότητας για δημιουργία. Γιαυτό και μέσα στην ανοησία και την καταχνιά της πλήρως οικονοποιημένης και απροσωποιημένης κοινωνίας μας, όπου κάθε μέρα βλέπουμε κάποιο αληθινό δικαίωμα και πολλούς τόπους να καταστρέφονται1, θα μιλήσουμε για κάποια παραδείγματα τόπων που σώθηκαν από την ανάπτυξη που εφαρμόζεται στον κόσμο μας και την χώρα μας.
Το έχουμε πει και άλλη φορά: Μετά από πολλά χρόνια συνεχιζόμενης ή επιδιωκόμενης οικονομικής αναπτύξεως, κοινή πλέον διαπίστωση είναι, ότι αυτή συμβαίνει σχεδόν πάντοτε εις βάρος του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, με υποβάθμιση πόλεων, καταστροφή δασών, ρύπανση, σκουπίδια, υπερκαταναλωτισμό, ενεργειακή φτώχεια, απώλεια πόρων κ.π.α.
Αυτό που συνήθως ευαγγελίζεται ο μονόδρομος της συνεχούς ανάπτυξης οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς. Στον τόπο μας και στην μεταπολεμική Ελλάδα, το έχουμε βιώσει πολλαπλά, απ΄ άκρου εις άκρον της χώρας, σε κάθε πόλη και χωριό, στους κάμπους και τα βουνά, τα νησιά και τις θάλασσες.
Μου έλεγε μία φίλη ότι έβλεπε κάτι φωτογραφίες από τον τόπο της, μία μικρή επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, έτσι όπως ήταν πριν μερικά χρόνια. Κάποια πέτρινα σκαλοπάτια σε μια ανηφοριά, απλά σπιτάκια δεξιά-αριστερά, λίγα λουλούδια. Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει πλέον στον τόπο της, όλα έχουν αλλάξει και δεν ήξερε και η ίδια γιατί, όμως βλέποντας την εικόνα και αναπολώντας, της ερχόντουσαν δάκρυα και μια λύπη, την λύπη αυτή που όλοι την νιώθουμε για κάτι που έχει περάσει και ξέρουμε ότι δεν θα το συναπαντήσουμε ποτέ ξανά…
Εικόνες, φωτογραφίες και καταστάσεις σαν τις παραπάνω είναι τόσο πολύ κοινές στην χώρα μας, που μάλλον θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι στην ουσία συγκροτούν το τωρινό “είναι” της κοινωνίας και οικονομίας μας. Δηλαδή όλοι γνωρίζουμε σπίτια, γειτονιές, γραφικά σημεία των πόλεων και των χωριών μας που χάθηκαν, όλοι βλέπουμε το πνίξιμο και τους ανύπαρκτους ορίζοντες των στενωπών των ελληνικών πόλεων που στενάζουν κάτω από το τσιμέντο πολυώροφων πολυκατοικιών. Πλέον σε πολλά μέρη της Ελλάδας έχουν συνηθίσει να ζουν με τα βουνά τους σταυρωμένα, τις κορυφές ισοπεδωμένες, τους κάμπους στείρους αλλά γυαλιστερούς από πάνελ ενεργειακής παραγωγής.
Πριν λίγες μέρες, είδα μία φωτογραφία από την Πλάκα. Από πάνω η Ακρόπολη, ο βράχος και μέρος των αρχαίων με τα κυκλώπεια τείχη. Κάτω νεοκλασικά και λαϊκά σπίτια αυτής της αθηναϊκής γειτονιάς. Η φωτογραφία ήταν τραβηγμένη μερικές δεκαετίες πίσω. Η γειτονιά ήταν ήσυχη, δεν την πλημμύριζαν τουρίστες, επισκέπτες και τραπεζοκαθίσματα.
Το 2020 είχα κάνει μια μικρή ομιλία στην κεντρική πλατεία ενός όμορφου ορεινού χωριού. Πλατανοσκέπαστη, δροσερή, πηγή με τρεχούμενο νερό στην άκρη… Όμορφη εικόνα που αρέσει σε όλους μας! Είχαμε βρεθεί εκεί γιατί οι ορεινοί όγκοι γύρω από το χωριό απειλούντο από έργα “πράσινης” ανάπτυξης. Βαριές βιομηχανικές εγκαταστάσεις και πολλές δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων σχεδιαζόντουσαν για κατάληψη των βουνών, ισοπέδωση των κορυφών και κόψιμο των δασών. Οι ντόπιοι, συνηθισμένοι σε λίγους επισκέπτες, έναν ήπιο ορειβατικό τουρισμό, τα έσοδα από το μέλι και την ξυλεία τους, είχαν μια ανησυχία και θέλανε να μάθουν περισσότερα για τις υποσχέσεις και τα μεγάλα λόγια που άκουγαν.
Είχαν μιλήσει πολλοί: οικολόγοι, ορειβάτες και περιπατητές, πολιτικοί και πολιτικάντηδες, όταν ήρθε και η δική μου σειρά. Εγώ τους μίλησα για το Ναύπλιο, ρώτησα αν το ήξεραν και αν τους άρεσε και φυσικά όλοι συμφωνούσαν και έλεγαν τι όμορφο που είναι… Τους είπα την εξής ιστορία: Όταν στην δεκαετία του 60 με λύσσα και μανία η μία μετά την άλλη οι ελληνικές πόλεις πέφτανε θύματα των εργολάβων και της αντιπαροχής, στο Ναύπλιο οι ντόπιοι δεν διέφεραν από τους κατοίκους των άλλων περιοχών της Ελλάδας. Και αυτοί τα ίδια ονειρευόντουσαν, γκρέμισμα του παλιού σπιτιού, αντιπαροχή και πολυκατοικία και οφέλη οικονομικά κλπ. Όμως όλο αυτό το σταμάτησε το πείσμα, το θάρρος και η βαθιά επιστημοσύνη ενός και μόνο ανθρώπου, μιας Ελληνίδας αρχαιολόγου, της Ευαγγελίας Πρωτονατάριου Δεϊλάκη2 3. Συγκρούσθηκε με τους ντόπιους, έγινε persona non grata για την τοπική κοινωνία, την διώξανε στο τέλος. Αλλά το Ναύπλιο σώθηκε. Μαζί του και οι κοντόφθαλμοι κάτοικοι του εκείνης της εποχής. Χάρις στο σθένος και τον αγώνα αυτής της γυναίκας κόντρα στα συμφέροντα, την οικονομική ανάπτυξη, την “πρόοδο”, τελικά το Ναύπλιο έγινε ή μάλλον έμεινε μία από τις ομορφότερες πόλεις της Ελλάδας, τόπος υπέροχος να ζεις και να επισκέπτεσαι. Περιττό να μιλήσουμε για τα απείρως περισσότερα οικονομικά οφέλη που αυτή η πορεία προσέφερε στην πόλη.
Έτσι με αυτό το παράδειγμα είχα τότε κάνει την παραίνεση να εφάρμοζαν κατ’ αναλογίαν οι ντόπιοι το παράδειγμα του Ναυπλίου, στα βουνά και τα ορεινά χωριά τους, να έκλειναν τα αυτιά στις σειρήνες της “πράσινης” ανάπτυξης, των ανταποδοτικών τελών και των δήθεν θέσεων εργασίας. Να κρατούσαν τον τόπο τους αλώβητο, πρώτα ως προς το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον και κυρίως να μην εγκατέλειπαν τον πρωτογενή τομέα, τα έστω και λίγα μα αξιόλογα προϊόντα που παρήγαγαν.
Σε μια αρκετά διαφορετική από του Ναυπλίου περίπτωση, στο νησί της Εύβοιας αυτή την φορά, ένα νησί που έχει αλωθεί από την “πράσινη” ανάπτυξη (παράγει άνω του 23% της ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα4, επί του συνόλου της χώρας, ενώ η έκταση του ισοδυναμεί με το 2,5% της χώρας), σε ένα από τα σπουδαία σημεία του, το 14.000.000 ετών ηφαίστειο του Οξυλίθου5, υπήρξε μία συγκροτημένη προσπάθεια, στηριζόμενη στην δουλειά και τον αγώνα κάποιων πολιτών, επιστημόνων και εκπροσώπων κάποιων συλλόγων και κατορθώθηκε να σωθεί η οροσειρά του ηφαιστείου από την επαπειλούμενη καταστροφή που θα επερχόταν, αφού είχε προγραμματισθεί η κατασκευή δύο ΑΣΠΗΕ6 επάνω στα ηφαιστειακά βράχια και δίπλα σε 6 κοινότητες.
Συνεπώς, το δύσκολο έως και ακατόρθωτο, το να σταματήσει κάποιος έργα βιομηχανικών ΑΠΕ, έγινε και σε αυτή την περίπτωση δυνατό. Και αυτός ο τόπος πλέον, όπως και το Ναύπλιο στο προηγούμενο παράδειγμα, μπορεί να ελπίζει σε ένα μέλλον που θα το καθορίζει ο ίδιος, θα είναι συμβατό με τις ιδιομορφίες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και πάνω απ΄ όλα θα είναι πραγματικά βιώσιμο. Αν μάλιστα οι ντόπιοι πληθυσμοί προσέξουν, μπορεί στο μέλλον να είναι και η δική τους περίπτωση ένα παράδειγμα προς μίμηση.
Στα προηγούμενα ας προσθέσουμε την Πλάκα της Αθήνας. Χάρις στα μέτρα των Στ. Μάνου το 1979, που ξεκίνησε την επέμβαση της Πολιτείας, βασισμένος στην μελέτη Ζήβα, δημοσιεύοντας τα πρώτα διατάγματα για τις πρώτες παρεμβάσεις (πεζόδρομοι, κήρυξη 500 κτιρίων ως διατηρητέων) και στην συνέχεια του Αντ. Τρίτση, το 1982, που δημοσίευσε το διάταγμα για τις Χρήσεις Γης (προετοιμασμένο από τον Γιάννης Μιχαήλ), το αποτέλεσμα ήταν να έχουμε την αρχαιότερη γειτονιά της Αθήνας, το ιστορικότερο κομμάτι της πόλης να είναι ταυτόχρονα το ομορφότερο και ανθρωπινότερο, μέσα σε έναν ωκεανό τσιμέντου και θορύβου7.
Η δυστοπία στην οποία αναφερθήκαμε στην αρχή του άρθρου, η καταιγίδα της ανάπτυξης, δεν σταματά, η επιθετική αυτή στάση απέναντι στον τόπο, το τοπία και τις υπάρχουσες οικονομικές δομές αυξάνεται ποσοτικώς και διευρύνεται ποιοτικώς. Ως προς το πρώτο, την ποσοτική αύξηση, αυτό είναι φανερό από τους αριθμούς (πχ για την ενέργεια δείτε τα μεγέθη εγκατ/νης ισχύος και παραγωγής, για τις οικοδομές νησιών και πόλεων αρκούν 3 αεροφωτογραφίες με 30 χρόνια διαφορά, πχ του 50, του 80 και του 2010 και μετά). Ως προς το δεύτερο. Πλέον οι ΑΠΕ πάνε στην θάλασσα, γίνονται ΥΑΠ8, επικίνδυνοι σταθμοί μπαταριών. Αλλά η εκμετάλλευση των πάντων θέλει τις θάλασσες να γίνονται και υποδοχείς ΠΟΑΥ9 και τις παραλίες, πράγμα κανονικά εκτός συναλλαγής (στην θεωρία, στην πράξη δείτε το νέο νόμο 5092/2024 – ΦΕΚ 33/Α/4-3-2024), χώρους δεσμευμένους στην οικονομική εκμετάλλευση μεγαλοξενοδοχείων, μικροενοικιαζόμενων δωματίων και κάθε μπαρ και επιχειρηματία που με μερικές ομπρέλες, μερικές ξαπλώστρες (ενίοτε και ως πολυτελή κρεβάτια με ουρανούς και πέπλα…) και με περισσό θράσος εξορίζουν κάθε απλό επισκέπτη του παραθαλάσσιου χώρου. Όποιος δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει … δεν βρίσκει χώρο να απλώσει την πετσέτα του, του στερούν μια θέση στον ήλιο…
Προσπαθήσαμε όμως στο παρόν να δείξουμε ότι υπάρχουν και άλλες δυνατότητες και προοπτικές. Απαιτούνται άνθρωποι με ήθος, επιστήμονες που τιμούν την δουλειά τους, πολίτες με ουσιαστική κοινωνική συγκρότηση και σπανίως βλέπουμε και πολιτικούς να πράττουν ορθά, να προωθούν όντως λύσεις καλές για το δημόσιο συμφέρον. Και όχι αυτό που τόσο καταχρηστικά και “ανάποδα” ονομάζεται δημόσιο συμφέρον, τα τελευταία 15 χρόνια, από την ελληνική δικαιοσύνη. Στον δικό τους “ανάποδο κόσμο” (ενστερνιζόμενοι μία προσφιλή και επιτυχημένη έκφραση του Κωνστ. Βαθιώτη) ως δημόσιο συμφέρον εννοούν την μεγιστοποίηση των κερδών πανίσχυρων επιχειρηματικών συμφερόντων, καρτέλ, κλπ.
Υπάρχει λοιπόν ένας άλλος δρόμος, ένας δρόμος που μπορεί να περισώσει τα περιτρίμματα των ελληνικών πόλεων, τις εσχατιές των οριζόντων μας σε βουνά, κάμπους και θάλασσες. Το παράδειγμα του Ναυπλίου, του ηφαιστείου του Οξυλίθου, της Πλάκας μπορεί να σταθεί μπροστά μας, να μας οδηγήσει στην πραγματική πρόοδο της χώρας, σε αρμονία με την ιστορία, το φυσικό της περιβάλλον, τους τρόπους ζωής των μικρών κοινωνιών, την παραγωγή εθνικού πλούτου με λιγότερη περιβαλλοντική και ενεργειακή επιβάρυνση και φυσική καταστροφή.
Καλούμαστε όλοι στην μίμηση αυτού του παραδείγματος, το περπάτημα σε αυτό τον άλλο δρόμο και πολύ σημαντικό: στην αυτοπροστασία μας από τις Σειρήνες που θα θέλουν συνεχώς να ξεστρατίσουμε στις δικές τους ολισθηρές “αναπτυξιακές” ατραπούς.
Δημήτριος Δούκα Σουφλέρης
Κύμη 11/4/2024
1 Στο όνομα λέξεων όπως ανάπτυξη, εργασιμότητα, προσαρμοστικότητα, δικαιωματισμός, woke culture, εκσυγχρονισμός, παγκοσμιοποίηση κπα
2https://www.aftodioikisi.gr/ota/dimoi/arxaiologos-pou-esose-nafplio/
3Η παλιά πόλη του Ναυπλίου, αποτελεί από το 1962 «ιστορικό διατηρητέο μνημείο». Διασώθηκε χάρη στον Αρχ/κό Νόμο, τη “Χάρτα της Βενετίας”, τους αγώνες της Πρωτονατάριου Δεϊλάκη, προϊστ/νης της Εφορείας Αρχ/των, που επέβαλε κανόνες και περιορισμούς σε κάθε μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας στην προστατευόμενη πόλη κόντρα σε εργολάβους και επιχειρηματίες που στα χρόνια της δικτατορίας θέλησαν να “εκσυγχρονίσουν” το Ναύπλιο με πολυκατοικίες και τσιμεντένια ξενοδοχεία. Οι κάτοικοι της πόλης την θεωρούσαν εχθρό της ανάπτυξης και των συμφερόντων τους, ο εμπορικός σύλλογος οργάνωνε απεργίες εναντίον της και οι παράγοντες του τόπου έστελναν παράπονα και καταγγελίες εις βάρος της στο καθεστώς των συνταγματαρχών. Τελικά το 1973 κατάφεραν να πετύχουν την μετάθεση της αρχαιολόγου από το Ναύπλιο στον Βόλο. Ως την πτώση της χούντας ευτυχώς έγιναν μόνο 3 τσιμεντένια κτήρια.
4Στοιχεία της ΡΑΕΑΥ του 2022.
5Δημ.Δ. Σουφλέρη, Ένα Ηφαίστειο του Αιγαίου και η σωτηρία του από ένα Αιολικό Πάρκο, Κυριακάτικη Δημοκρατία, 14/1/2024 (προσβάσιμο στο https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2024/04/blog-post_11.html).
6Εταιρεία ΑΣΠΡΗ ΠΕΤΡΑ Α. Ε., Άδειες Παραγωγής ΡΑΕ 618/2021, ΑΡ. ΕΙΔ. ΠΡΩΤ. ΑΔΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓ.: ΑΔ-04525
7βλ. το “Συνεχείς αγώνες για την σωτηρία της Πλάκας”, στο https://www.ellet.gr/action/synecheis-agones-sotiria-plakas/
8Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα, πρόσφατα παρουσιάσθηκε μία άθλια Στρατηγική Μελέτη για αυτά.
9Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών, μια απίστευτη προοπτική για τις ελληνικές θάλασσες, από μια απίστευτα ρυπογόνο και ανθυγιεινή βιομηχανία τροφίμων.
Για ένα τάπερ αδειανό, για μια …
Για ένα τάπερ αδειανό, για μια … * ** ***
Περίεργος τίτλος; Περίεργος! Όπως περίεργη είναι η ζωή μας, όπως τα φέρνει καμιά φορά! Και ένα από τα περίεργα του κόσμου είναι η ανατροπή του φυσικής πορείας των πραγμάτων: Γέννηση, ανάπτυξη, μαρασμός, θάνατος. Παιδιά, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες…
Λένε ότι ένα από τα πιο βάρβαρα πράγματα, ένα από τα μεγαλύτερα βάσανα που μπορεί να τύχουν στην ζωή, είναι η ανατροπή της πιο πάνω σειράς. Όταν αυτοί που περνούν στον κόσμο των σκιών, δεν είναι οι ηλικιωμένοι και οι έχοντες πολλά χρόνια στην πλάτη τους, αλλά αυτοί που είναι πάνω στον ανθό τους, όταν αποχαιρετούν οι γονείς τα παιδιά τους…
Γίνεται όμως δυστυχώς και τούτο. Σε κάποιους τυχαίνει αυτό το δυσβάσταχτο βάρος, αυτό το πέσιμο σε μια μαύρη τρύπα που δεν έχει φως. Γίνεται και αυτό το φριχτό πράγμα, το να χάνεται το νιόφυτο στην ώρα της ανθοφορίας του και των μεγάλων υποσχέσεων.
Και μερικές φορές αυτό λαμβάνει τις διαστάσεις φυσικής καταστροφής, μοίρας απάνθρωπης και τραγικής, φτάνει μέχρις εκεί “που σταματάει ο νους σου”.
Και έγινε τούτο το κακό πριν ένα χρόνο στον τόπο μας, στο κέντρο της χώρας, πάνω στην γραμμή του δήθεν πιο ασφαλούς μέσου μεταφοράς και μαζί με τα λουλούδια που τα έκοψε το άκαρδο χέρι του χάρου, σκοτείνιασε ο ουρανός και μαύρισε η ψυχή των γονιών τους και των δικών τους ανθρώπων. Γιατί δυστυχώς, σε αυτό το -τουλάχιστον- δια πλήρως ενσυνείδητης παραλείψεως τελεσθέν πολυάνθρωπο έγκλημα, που σε λίγες μέρες όλη η χώρα θα θρηνήσει και θα μνημονεύσει στην επέτειο του πρώτου χρόνου από την τραγωδία, πρώτα και κύρια χάθηκαν νέα παιδιά, πολλά εξ αυτών φοιτητές. Στον δρόμο για την επιστροφή στις σχολές τους, κάποιοι στον δρόμο για τις δουλειές τους, ένα ανάλγητο και ψευδεπίγραφο δημοκρατικό και πολιτισμένο κράτος, με την βία τους έκοψε το νήμα της ζωής!
Αποχαιρετισμοί, τηλεφωνήματα, συμβουλές, τσάντες γεμάτες πράγματα, εφόδια για την πόλη των σπουδών, τάπερ με φαγητό που τόσες και τόσες Ελληνίδες μανάδες ετοιμάζουν για τα παιδιά τους, για να έχουν κάτι μαγειρεμένο και έτοιμο έστω και για λίγες μέρες, εκεί που σπουδάζουν, για να κάνουν οικονομία και να φάνε σπιτικό φαγητό (μπορεί τα πιο πολλά παιδιά να έχουν και τις πιο σπουδαίες μαγείρισσες μανάδες…). Πράγματα τόσο γνωστά και οικεία. Τα έχουμε ζήσει κάποιοι από εμάς στην φοιτητική ζωή μας, τα ζούμε και πάλι κάποιοι τώρα που σπουδάζουν τα παιδιά μας.
Δυστυχώς, κάποιες μανάδες δεν θα ξαναγεμίσουν τάπερ για τα παιδιά τους. Δεν θα μπορούν να τα φροντίσουν, να τους δώσουν μαζί ότι μπορεί να κάνει καλύτερη την ζωή τους μακριά από το πατρικό τους σπίτι. Τους τον στέρησαν τον κόπο αυτό. Τους στέρησαν την δυνατότητα να φροντίζουν για τα σπλάχνα τους. Τους στέρησαν την λύπη του αποχαιρετισμού και την χαρά της προσμονής όταν θα επιστρέψουν.
Το τέλος της φροντίδας για τα ζωντανά παιδιά τους, για τα αγόρια και τα κορίτσια τους. ΑΛΛΑ! Αλλά υπάρχουν και αυτοί οι υπέροχοι γονείς, αυτοί οι μεγάλοι άνθρωποι που μέσα στην θλίψη και την ανείπωτη απώλεια τους, ξεπερνούν τα πάντα και φροντίζουν και τώρα. Φροντίζουν στην μνήμη των χαμένων παιδιών τους να βρεθεί δικαιοσύνη. Να βρεθεί δικαιοσύνη, να χτιστεί δικαιοσύνη γιατί στον τόπο τούτο, μόνο αφού πρώτα ξαναχτιστεί η δικαιοσύνη, θα μπορεί και να αποδοθεί!
Αυτοί οι υπέροχοι γονείς συνεχίζουν την δύσμοιρη ζωή τους, παρέα με τα παιδιά τους που πλέον τα κουβαλούν μέσα τους και πάνω τους, όλη την μέρα και την νύχτα, σα να τα χουν μωρά και πάλι (άλλωστε δεν είναι και πολλά τα χρόνια από τότε που τα είχαν μωρά) και φροντίζουν όχι απλά να δικαιωθούν. Κάνουν κάτι ακόμη πιο μεγάλο, φροντίζουν πια για τα παιδιά όλης της χώρας, τα παιδιά κάθε Έλληνα γονιού και κάθε ανθρώπου, για να ζουν με περισσότερη ασφάλεια, με την σιγουριά ότι το ταξίδι τους θα έχει γυρισμό, ότι αυτοί θα κρατήσουν πάνω τους το βάρος του πόνου τους με την ευχή να είναι οι τελευταίοι που το έζησαν τούτο το βάρος.
Σε αυτούς τους υπέροχους γονείς, γονείς και μεις και συνέλληνες ας σταθούμε όλοι δίπλα στην φροντίδα τους, ας την κάνουμε και δική μας φροντίδα και ας πολεμήσουμε με σθένος και ασταμάτητα μέχρι να ξανασηκωθεί ο Ήλιος της Δικαιοσύνης.
Τους το χρωστάμε! Γιατί στα “Τέμπη” όλοι χάσαμε ένα δικό μας Παιδί!
*Δημοσιευμένο στoν δρόμο ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, φύλλο 673, 24/2/2024
** Για ένα τάπερ αδειανό, για μια… (Από δρόμος – 28 Φεβρουαρίου, 2024)
***Δημοσιευμένο στην «κυριακάτική δημοκρατία», 7/4/2024, το άρθρο σε pdf
To άρθρο σε φωτογραφία και σε αρχείο pdf
από το fb 28/2/24
Από Αρτεμίσιο ως Κάβοντόρο και από Χαλκίδα έως Κύμη
Δημοσιευμένο στη ΝΕΑ Προοδευτική ΕΥΒΟΙΑ, φύλλο 1031, 9/2/2024
Οι Δήμοι και η περιβαλλοντική τους ευθύνη*
Αλήθεια, η ευθύνη των Δήμων για το περιβάλλον είναι οι υποσχέσεις, οι κούφιες ρητορείες και η καρατόμηση των δέντρων; Τα άδεια παρτέρια 11 μήνες τον χρόνο, με εξαίρεση κάνα νεόφυτο πριν από καμιά γιορτή; Αν και μάλλον ξεχνώ τα σκουπίδια, τους βρώμικους κάδους, την ανυπαρξία ουσιαστικής φροντίδας για ανακύκλωση και ΧΥΤΑ Ή ΧΥΤΥ.
Στο φύλλο 1029 (26/1/2024) της ΝΕΑΣ Προοδευτικής ΕΥΒΟΙΑΣ, το κύριο άρθρο αφορούσε εκ πρώτης όψεως ένα περιβαλλοντικό θέμα. Στην πραγματικότητα αφορούσε ένα καίριο ζήτημα υγείας: Το Δίκτυο Υπέρ – υψηλής τάσης που κατασκευάζεται και περνά μέσα από τον οικιστικό πυρήνα του Μύτικα, λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από την Χαλκίδα. Ο αρθρογράφος έκανε λόγο για ΑΦΑΣΙΑ στον Δήμο της Χαλκίδας, ως πολιτικής ηγεσίας αλλά και της Τεχνικής Υπηρεσίας του. Γιατί αδιαφορούν για το ζήτημα, το παρακάμπτουν, δεν ενεργούν τα δέοντα με κύριο κριτήριο την ζωή και την υγεία των κατοίκων.
Που όμως είναι το καινούργιο στοιχείο σε αυτή την αυτοδιοικητική συμπεριφορά; Και αφορά μόνο τον Δήμο της Χαλκίδας ή όλους τους Δήμους της Εύβοιας, μάλλον της Ελλάδας;
Απλά για να ενισχύσουμε λίγο την μνήμη μας (συνήθως επιλεκτική) και για ενεργοποιήσουμε λίγο την πολιτική μας κρίση (ως πολιτών, της πιο σπουδαίας ιδιότητας που έχουμε σε μια δημοκρατική κοινωνία, η οποία όμως κυρίως καθεύδει…), ας πούμε μερικά πράγματα.
Όλοι οι δήμοι της Εύβοιας, με τις ενέργειες και τις πράξεις τους, μόνο αδιαφορία και υποκρισία δείχνουν για το περιβάλλον. Πρώτα απ΄ όλα δεν ενημερώνουν τους κατοίκους των περιοχών τους για τα μεγάλα σχετικά ζητήματα που τους αφορούν. Οι δήμοι όμως έχουν, τουλάχιστον δεοντολογικά, υποχρέωση να ενημερώνουν. Είδατε στον ιστότοπο κάποιου δήμου σελίδα που να συγκεντρώνει τις κύριες περιβαλλοντικές πληροφορίες που αφορούν τους δημότες; Να δημοσιοποιεί τις δημόσιες διαβουλεύσεις για τα μεγάλα έργα με σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, να ενημερώνει και να υποβοηθεί στην υποβολή σχολίων κλπ από τους πολίτες; Είδατε να ενεργεί, να πληροφορεί, να μοιράζει έντυπο υλικό ή να βάζει αφίσες και πανό ο Δήμος της Χαλκίδας, όταν στα μονοπάτια της Ριτσώνας και της Γαλατσίδας, ακριβώς στην δυτική πλευρά της πόλης σχεδιάζονται και προχωρούν αιολικά πάρκα με α/γ ύψους 150 μέτρων; Αλλά γιατί μήπως το κάνει αυτό ο Δήμος Κύμης-Αλιβερίου, ή ο Ερετρίας-Αμαρυνθίων ή ο Καρυστίας ή ο Διρφύων-Μεσσαπίων για τις εκατοντάδες α/γ και τα εκατοντάδες στρέμματα φωτοβολταϊκών που σχεδιάζονται πάνω στα τελευταία δάση του νησιού, αλλά και στους εναπομείναντες κάμπους του;
Ποιος Δήμος ενημέρωσε (όπως έχει υποχρέωση σύμφωνα με νομικές διατάξεις) κατά το στάδιο των αιτήσεων έργων ΑΠΕ προς την ΡΑΕ, ώστε να μπορούν να υποβληθούν αντιρρήσεις κατά αυτών;
Μήπως γίνονται μετρήσεις και ανακοινώσεις για το ζήτημα του εξασθενούς χρωμίου (Cr6), που έχει μολύνει την Κεντρική Εύβοια και τον υδροφόρο ορίζοντά της; Εμείς πάντως δεν τις έχουμε αντιληφθεί… Μήπως πήραν θέση για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα (YAΠ) που θα αποκλείσουν το νησί από τα ανατολικά; ‘Η μήπως πράττουν για τα πλωτά φωτοβολταϊκά που θα κάνουν στεριά τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο; Μήπως αντιδρούν επί της ουσίας για τις σχεδιαζόμενες Βιομηχανικές Ζώνες Ιχθυοκαλλιεργειών που θα νεκρώσουν τον Νότιο Ευβοϊκό: όπως αντιστοίχως έχει νεκρώσει μεγάλο μέρος του Βόρειου Ευβοϊκού η σκωρία της ΛΑΡΚΟ που από την δεκαετία του 60 μέχρι σήμερα κτίζει ένα τεράστιο υποθαλάσσιο βουνό ανάμεσα Λάρυμνα- Καντήλι.
Να μιλήσουμε για το λιγοστό πράσινο της Χαλκίδας και την κατ΄ έτος βάρβαρη, ανόητη, αντιεπιστημονική καρατόμηση εκατοντάδων δέντρων; Το ονομάζουν κλάδευση, κοροϊδεύοντας και με τα ελληνικά τους (αφού κάνουν υλοτομία) αλλά και με την άγνοια των υποχρεωτικών Τεχνικών Προδιαγραφών που θα έπρεπε να εφαρμόζουν (ΦΕΚ Β΄ 35262/2009-12-23) .
Αλήθεια κύριοι Δήμαρχοι, γιατί δεν πλένετε τους κάδους απορριμάτων; Γιατί δεν φτιάχνετε στους ιστότοπους των Δήμων σας σημεία συγκέντρωσης των περιβαλλοντικών πληροφοριών; Έγκυρα όμως, με συνέπεια και συνέχεια, όχι για να ρίχνετε στάχτη στα μάτια των ιθαγενών.
Γιατί μας παραμυθιάζεται με δικαστικές προσφυγές για δήθεν περιβαλλοντικά ζητήματα και όταν φθάνουν οι εκπρόσωποί σας ενώπιον της (θεό-) τυφλής ελληνικής δικαιοσύνης απλά είναι στοιχειωδώς διεκπεραιωτικοί, αλλά καθόλου ουσιαστικοί. Αλλά μήπως ζητάμε πολλά από εκλεγμένους που στέλνουν δικηγόρους κόντρα ας πούμε σε αιολικά, ενώ ο κόσμος βοά για τις πολυεπίπεδες διασυνδέσεις προσώπων από την αυτοδιοίκηση… και ενεργειακών βιομηχανιών!
Και για να μην αδικήσουμε κανέναν: Τι αξία έχουν περιβαλλοντικά οι δηλώσεις και τα λόγια τα μεγάλα, όταν επί παραδείγματι ο κ. Περιφερειάρχης με πλήθος δηλώσεων, επιστολών και ενώ υπάρχουν και αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου, δηλώνει με στόμφο: “κανένα άλλο αιολικό στην Εύβοια” και μία ημέρα πριν την έναρξη της τελευταίας προεκλογικής περιόδου, στις 31/8/2023 δίνει ο ίδιος άδεια σε αιολικό δίπλα σε Βυζαντινό αρχαιολογικό μνημείο του 1100 μΧ;
Με αυτή την αυτοδιοίκηση και με αυτούς τους τρόπους, σύντομα θα βρεθούμε να κλαίμε1. Όχι πια για τα γκρεμισμένα τείχη του Νεγρεπόντε. Αλλά για το τσιμεντάρισμα, την κακοποίηση, την μόλυνση και την ρύπανση κάθε βουνού, κάμπου, ακτής, ποταμού και θάλασσας ολόκληρης της Εύβοιας, από Αρτεμίσιο ως Κάβο-ντόρο και από Χαλκίδα ως Κύμη!
4/2/24
*Δημήτριος Δούκα Σουφλέρης
1Μπορούμε για όλα όσα αναφέρονται να δώσουμε εξηγήσεις και να αναλύσουμε σημείο προς σημείο. Ίσως το κάνουμε αργότερα. Στο παρόν κείμενο -είπαμε- βοηθάμε λίγο την μνήμη και την πολιτική μας κρίση!
Ένα Ηφαίστειο του Αιγαίου και η σωτηρία του από ένα Αιολικό Πάρκο
[σε αρχείο pdf, δημοσιευμένο στην Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 14/1/2024]
Στο μοναδικό Αρχιπέλαγος του Αιγαίου, σε αυτή την μήτρα του Πολιτισμού, της Φύσης και της Ψυχής μας, εκτός των άλλων υπάρχουν και πολλά ηφαίστεια. Κάποια από αυτά ενεργά, κάποια μη ενεργά αλλά τεράστιας γεωλογικής αξίας και μεγάλης ομορφιάς ως τοπία. Η Αιγαιακή ηφαιστειότητα παρουσιάζεται για πάνω από 40 εκατομμύρια χρόνια (το ηφαιστειακό τόξο διέρχεται από την Σαντορίνη, την Μήλο, την Νίσυρο κλπ).
Στην Εύβοια, στην Κεντροανατολική πλευρά της, υπάρχουν δύο αρχέγονα ηφαιστειακά συγκροτήματα. Το σημαντικότερο εξ αυτών, 14.000.000 ετών, αντικείμενο μελέτης, επίσκεψης από πανεπιστήμια του εξωτερικού και υποψήφιο για την ένταξή του σε ένα μεγάλο Γεωπάρκο (Κύμης-Κοτυλαίων) είναι το ηφαίστειο του Οξυλίθου. Η προστασία των γεωτόπων καθορίζεται από το νόμο 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011, Διατήρηση της βιοποικιλότητας & άλλες διατάξεις).
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια οροσειρά, ένα ηφαιστειακό όγκο με 3 κύριες εξάρσεις, (Οξύλιθος, Κορακόλιθος ή Τούρλα και Πλάκα) που απλώνεται στο κεντρικότερο σημείο της περιοχής της Κύμης, ανάμεσα σε 7 κατοικημένα χωριά, δίπλα στον αναγνωρισμένο αρχαιολογικό χώρο Καστρί της Άνω Ποταμίας.
Οι κορυφές του ηφαιστείου. Δίπλα ή επάνω σε αυτές τις κορυφές θα τοποθετούσαν 8 α/γ. (πηγή εικόνας ΕΑΓΜΕ)
Και όμως σε αυτό τον πολλαπλά μοναδικό τόπο το ελληνικό κράτος δια της αρμοδίου αρχής του, της ΡΑΕ (πλέον ΡΑΑΕΥ) επί πολλά έτη δίνει την δυνατότητα σε διάφορα επιχειρηματικά σχήματα να σχεδιάζουν και να προχωρούν την δημιουργία Αιολικών Πάρκων (ΑΣΠΗΕ). Η πιο πρόσφατη και περισσότερο σοβαρή προσπάθεια ξεκίνησε το 2012, αδειοδοτήθηκε το 2021 (αρ. Απόφ. ΡΑΕ 618/2021) και μετά από έναν πολυσχιδή, πολυεπίπεδο και κουραστικό αγώνα λίγων αφοσιωμένων ανθρώπων και μιας περιβαλλοντικής οργάνωσης (ΕΠΠΠΟ ΚΥΜΗΣ) έληξε αισίως για το περιβάλλον, με την πλήρη απόσυρση των ΑΣΠΗΕ με τις 8 α/γ, λίγο πριν τα Χριστούγεννα που μόλις εορτάσαμε. Θα πρέπει να τονισθεί ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο η ΡΑΕ έχει ως κύριο σκοπό την ρύθμιση των ενεργειακών ζητημάτων με ταυτόχρονη όμως προστασία του Περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με την προαναφερόμενη άδεια, οι α/γ όχι απλώς τοποθετούντο μέσα στην ηφαιστειακή περιοχή, αλλά ακόμη περισσότερο ξεπερνούσαν σε ύψος τους ηφαιστειακούς κώνους. Μία εξ΄ αυτών τοποθετείτο επί του 2ου κώνου και σε απόσταση μικρότερη των 400 μέτρων από το χωριό Κληματάρι. Παρεμπιπτόντως, δεν έχει υπάρξει περίπτωση χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ σε τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή.
Η δημιουργία των ΑΣΠΗΕ θα είχε τεράστιες δυσμενείς συνέπειες στο πανέμορφο και εμβληματικό τοπίο της περιοχής. Αρνητικές συνέπειες θα υπήρχαν και επί των αρχαιοτήτων: των θολωτών Μυκηναϊκών και κλασσικών χρόνων τάφων της περιοχής Στομίου Οξυλίθου, του αρχαιολογικού χώρου Καστρί Άνω Ποταμίας, του λόφου Βιγλατούρι, όπου πιθανά η αρχαία Κύμη (ΦΕΚ 612/ Β/ 12-7-1995). Των Βυζαντινών εκκλησιών του Οξυλίθου (ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921): Κοίμηση της Θεοτόκου των Χατζηριάνων (αρχ. 14ου αι.), Άγιος Νικόλαος Ριτζάνων (1304 μΧ), Αγία Άννα (1370 μΧ). Της Παναγίας Οδηγήτριας στις Σπηλιές Κήπων (1311 μΧ, ΦΕΚ 121/Β/29-4-1958).
Θα είχε δραματικές επιπτώσεις στις άνω των 30 πηγών που βρίσκονται περιμετρικά της ηφαιστειακής οροσειράς και έχουν πολύ καλής ποιότητας νερό, χρησιμοποιούμενο για την ύδρευση των χωριών και την γεωργία.
Η αδειοδότηση δεν έδινε καμία σημασία στην βλάστηση ενώ η χλωρίδα της περιοχής του ηφαιστείου περιλαμβάνει αρκετά ενδημικά και προστατευόμενα είδη, κυριότερα των οποίων είναι τα: Μαλκόλμια η μακροκάλυκη, η Campanula cymaea. Καμπανούλα της Κύμης που περιλαμβανόταν στο πρώτο Ερυθρό Βιβλίο Σπανίων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995), ο Κρόκος ο λείος, τα Orchidaceae (Ορχιδοειδή). Τα προαναφερόμενα φυτά προστατεύονται από την Συνθήκη CITES & από το Π.Δ 67/1981.
Για την ορνιθοπανίδα, που είναι σύνηθες να βλάπτεται βαρέως από τους ΑΣΠΗΕ, εδώ φυσικά δεν είχαμε εξαίρεση. Δηλαδή τα έργα προγραμματιζόντουσαν εγγύτατα σε μια Σημαντική για τα πουλιά περιοχή της Ελλάδας (ΣΠΠ GR111 Όρη Δίρφη, Ξηροβούνι, Σκοτεινή, Μαυροβούνι, Αλοκτέρι, Ορτάρι και περιοχή Κύμης), μέρος ενός διεθνούς δικτύου περιοχών που είναι ζωτικές για τα πτηνά ή βρίσκονται κατά μήκος μεταναστευτικών διαδρόμων.
Στο ερώτημα ποια θα ήταν η συνέπεια ενός τέτοιου έργου στην αξία της γης και των κατοικιών των παρακείμενων 7 οικισμών η απάντηση είναι απλή: Τόσο η αγροτική γη όσο κυρίως οι κατοικίες θα έχαναν μεγάλο μέρος της αξίας τους. Αυτό το γνωρίζουν καλά οι μεσίτες της Εύβοιας και το έχουν αντιμετωπίσει δραματικά στην Καρυστία, όπου τα αιολικά πάρκα έχουν μία από τις μεγαλύτερες πυκνότητες της χώρας. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για αγορά κατοικίας, όταν στον ορίζοντά του βρίσκεται ένα αιολικό πάρκο. Υπάρχουν ιδιοκτήτες σπιτιών της Νότιας Εύβοιας, που αφού με πολύ μεγάλο μεράκι τα δημιούργησαν, τώρα θέλουν να τα πουλήσουν και να φύγουν. Ρωτήστε για το θέμα στις Πετριές, τους Άγιους Απόστολους, το παραδοσιακό χωριό των Ζαράκων, τους Εγγλέζους που απέκτησαν σπίτι σε αυτά τα μέρη. Με μαθηματική ακρίβεια όλα αυτά θα επαναλαμβάνονταν στην περίπτωση που προχωρούσε το αιολικό πάρκο στον Οξύλιθο.
Η αρνητική επίδραση στον ήπιο τουρισμό της περιοχής και στους επισκέπτες με επιστημονικό ενδιαφέρον είναι περιττό να αναφερθεί. Ας τονισθεί μόνο η απίστευτη τραγελαφικότης του να έχεις ένα μοναδικό γεωλογικό τοπίο και να το καταστρέφεις με βαριά βιομηχανική δραστηριότητα, χιλιόμετρα δρόμων και χιλιάδες τόννους τσιμέντου, με ολοσχερή καταστροφή και αλλοίωση των σχηματισμών λάβας που ως μοντέρνα γλυπτά στολίζουν τις κορυφές και πλαγιές της ηφαιστειακής οροσειράς. Στον οικονομικό τομέα θα υπήρχαν επιπρόσθετες επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα, την μελισσοκομία και την κτηνοτροφία. Και για να αντιμετωπίσουμε ευθύς εξ αρχής το υπερβολικά ψεύτικο επιχείρημα περί δημιουργίας θέσεων εργασίας από το αιολικό πάρκο, αυτές οι θέσεις εργασίας απλά δεν υπήρχαν (απολύτως καμία δεν προβλεπόταν).
Η δημιουργία των συγκεκριμένων ΑΣΠΗΕ παραβίαζε πλήθος διατάξεων του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΑΠΟΦ 49828 ΦΕΚ Β 2464 2008), καθώς και του Παραρτήματος του.
Αυτό λοιπόν το έργο “πράσινης ανάπτυξης”, χάρις στην εργώδη προσπάθεια λίγων ανθρώπων, μίας αφοσιωμένης περιβαλλοντικής οργανώσεως, ενός δικηγόρου με αγάπη στο περιβάλλον, της σύμπραξης δύο γυναικών από τον Οξύλιθο και εν τέλει και της φιλοπεριβαλλοντικής στάσης του Μητροπολίτου Καρυστίας, σταμάτησε από ότι φαίνεται οριστικά και ο τόπος απηλλάγη από ένα εφιάλτη για την ιστορία και την μοναδικότητά του.
Ο δρόμος για αυτή την μεγάλη επιτυχία ήταν μακρύς και κουραστικός. Η εργασία νομικής και περιβαλλοντικής τεκμηρίωσης και επιστημονικής αναζήτησης ήταν εξαντλητική. Επιπλέον αποδείχθηκε με ισχυρό τρόπο μία από τις κύριες θέσεις του γράφοντος και της Εταιρείας Περιβάλλοντος Κύμης: Ότι τα μεγάλα περιβαλλοντικά θέματα πρέπει να τα αντιμετωπίζεις με όλες σου τις δυνάμεις από την πρώτη στιγμή που εμφανίζονται.
Επειδή όμως και άλλα στοιχεία της συγκεκριμένης υποθέσεως αξίζει να γίνουν ευρύτερα γνωστά, θα επανέρθουμε στο θέμα. Για να αναφερθούμε στα ζητήματα υγείας και τις καλές πρακτικές που μπορεί να εφαρμόζονται στις περιβαλλοντικές υποθέσεις. Κυρίως όμως καλό είναι να σχολιάσουμε τα περίφημα κινήματα αλλά και την στάση των πολιτών ενώπιον της υποβαθμίσεως του περιβάλλοντος.
Γιατί σε τελική ανάλυση, σε αυτή την παράνοια που ζει ο τόπος μας, όπου με σταθερά βήματα προχωρά προς την χώρα του α-τόπου, η βαθύτερη αιτία και ουσία των πάντων βρίσκεται στους λογισμούς μας και την συνείδησή μας.
——————————-
Πηγές:
- Εταιρεία Περιβάλλοντος Κύμης (https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/).
- Ι. Παπασταματίου, Τα μεταλπικά ηφαίστεια της Εύβοιας και της Σκύρου, ανατύπωση Αρχείο Ευβοϊκών Μελών 1961.
- Επικαιροποιημένος κατάλογος γεωτόπων, Υπεύθυνη Μωραΐτη Ευγενία, ΙΓΜΕ, Ιούλιος 2016, σελ.12, Νο 277, «Ηφαιστίτης Οξυλίθου Ευβοίας»
Η Αντιπαροχή των Βουνών συνεχίζεται…
[σε αρχείο pdf, δημοσιευμένο στις ΣΕΛΙΔΕΣ πολιτισμού, στην Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, την ημέρα των εκλογών 21/5/2023 **]
Είχα γράψει πριν από δύο περίπου χρόνια ένα κείμενο με τον τίτλο “Η αντιπαροχή των βουνών”1. Με εκείνο το κείμενο ήθελα να μιλήσω για αυτό το οποίο συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, λίγο πάνω από μια εικοσαετία περίπου. Μέσα σε αυτά τα χρόνια βλέπουμε μία συνεχή καταστροφή των ελληνικών βουνών και μάλιστα του πιο χαρακτηριστικού τους σημείου, των υπερήφανων κορυφών τους, στο όνομα της λεγόμενης Πράσινης Ανάπτυξης και της δημιουργίας αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) ή για τον πολύ κόσμο αιολικών πάρκων (α/π). Τα αιολικά πάρκα, οι ΑΣΠΗΕ και η αιολική ενέργεια είναι το βαρύ χαρτί στην ανάπτυξη των λεγόμενων ΑΠΕ.
Όπως μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει, η σκέψη που ήθελα να εμβάλλω στον αναγνώστη μου, ήταν η συσχέτιση του φαινομένου της αντιπαροχής και της καταστροφής των ελληνικών πόλεων, με αυτό που συμβαίνει στα ελληνικά βουνά.
Καταρχήν θα πρέπει να πούμε ότι η αντιπαροχή δεν είναι φαινόμενο, αλλά ένας νομικός θεσμός του αστικού δικαίου και κατά το κύριο μέρος της μία οικονομική μέθοδος, με την οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε, εύκολα και γρήγορα και δήθεν ανέξοδα, συνήθως ένα οικόπεδο. Θεωρητικώς υπάρχουν μεγάλα πλεονεκτήματα τόσο για τον ιδιοκτήτη του οικοπέδου, όσο και για τον εργολάβο (αντισυμβαλλόμενο) που αναλαμβάνει την υλοποίηση της. Η συνήθης φόρμουλα που έχει διαμορφωθεί, είναι αυτή όπου κάποιος ιδιοκτήτης ενός ακινήτου το δίνει σε έναν μικρό ή μεγάλο κατασκευαστή/εργολάβο και αυτός, χωρίς ο ιδιοκτήτης να πληρώσει έξοδα, κατασκευάζει πολυκατοικίες, δίνει στον ιδιοκτήτη 2-3 διαμερίσματα -αναλόγως της συμφωνίας τους- και τα υπόλοιπα τα κρατά ο ίδιος, τα πωλεί, προφανέστατα κερδίζει και γιαυτό αμέσως μετά προχωρά στην ανεύρεση νέου οικοπέδου και ιδιοκτήτη και όλα επαναλαμβάνονται από την αρχή.
Θεωρητικά και πάλι, από αυτή την υπόθεση και τα δύο μέρη ωφελούνται, γιατί ο μεν ιδιοκτήτης αποκτά μία κατοικία σύγχρονη χωρίς να ξοδέψει λεφτά, ο δε εργολάβος (όπως έδειξε η πρακτική από την μέση του 20ού αιώνα και μετά) ωφελείται τα μέγιστα. Αν μάλιστα δραστηριοποιηθεί και στα δημόσια έργα, τότε μπορεί να πλουτίσει, να γίνει ισχυρός οικονομικός παράγων, μέσα στην πορεία κάποιων δεκαετιών να φθάσει να είναι ένας οικονομικός γίγαντας, όπως πχ ο Μπόμπολας και ο ΑΚΤΩΡ-ΕΛΛΑΚΤΩΡ, η ΤΕΡΝΑ, η ΑΒΑΞ, ο Μυτιληναίος η Intrakat, κλπ.
Όμως στην αρχή του παρόντος κειμένου, λίγο πριν τις υπενθυμίσεις για την λειτουργία της αντιπαροχής, μίλησα για φαινόμενο. Φαινόμενο και όχι νομική ή οικονομική ρύθμιση κλπ. Και τούτο γιατί είναι κοινός τόπος ότι η αντιπαροχή έγινε ο κύριος παράγων διαμόρφωσης των ελληνικών πόλεων, το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της πολεοδόμησής και της κάκιστης χωροταξίας τους. Μετά από τόσες δεκαετίες εφαρμογής της ξέρουμε ότι κυρίως έχει λειτουργήσει ολέθρια και καταστροφικά και έχει δώσει στην Ελλάδα το χειρότερο σύνολο πόλεων, τουλάχιστον της Ευρώπης. Τα αποτελέσματά της υπήρξαν τόσο αρνητικά που θα μπορούσε να συγκριθεί με καταστροφικά φυσικά φαινόμενα, όπως ένας σεισμός ή μία θεομηνία. Αναφερόμαστε κυρίως στις συνέπειες επί του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στην ποιότητα ζωής, στον πολιτισμό που έχουμε στη χώρα μας αλλά ακόμη και σε αυτό το ήθος των Ελλήνων, που χρόνο με τον χρόνο γίνεται περισσότερο οικονομίστικο και συμφεροντολογικό. Βεβαίως στο επίπεδο της οικονομίας η αντιπαροχή (και εν γένει η οικοδομή) πολλές φορές θεωρούνται ατμομηχανή της οικονομίας και γύρω από αυτές επαγγέλματα, πρόσωπα και συμφέροντα βρίσκουν το ιδανικό πεδίο ανάπτυξής τους.
Όλα αυτά λοιπόν που λέγονται για την αντιπαροχή, τόσο στο παρόν όσο και στο παλαιότερο κείμενο, τηρουμένων των αναλογιών, ισχύουν και εφαρμόζονται ελαφρώς παραλλαγμένα στα ελληνικά βουνά, στην πραγματικότητα στο σύνολο της ελληνικής φύσης, του περιβάλλοντος και του πολύτιμου και πολύπαθου τοπίου της χώρας. Ουσιαστικά πρόκειται για την μετά γιγαντώσεως μετεξέλιξη και αναπροσαρμογή του φαινομένου της αντιπαροχής, από το περιβάλλον των πόλεων σε αυτό των βουνών. Επί των τεχνικών και νομικών/οικονομικών παραμέτρων φυσικά υπάρχουν διαφορές. Ως προς την καταστροφή όμως, υπάρχει τραγική ομοιότητα και θλιβερή επανάληψη.
Εικόνα ειδυλλιακή αλλά με ημερομηνία λήξης. Όλα τα βουνά και δάση της φωτογραφίας (κάπου στην Κεντρική Εύβοια) έχουν δοθεί για αιολικά πάρκα και τα έργα μπορεί πολύ γρήγορα να ξεκινήσουν (φωτ. DDS)
Στην περίπτωση των βουνών δεν παρέχεται ένα οικόπεδο από έναν ιδιοκτήτη, ΑΛΛΑ παρέχεται το σύνολο των ελληνικών βουνών και ο συνήθης παρέχων είναι το ελληνικό κράτος, το ελληνικό Δημόσιο. Σε λίγες περιπτώσεις παρέχοντες είναι κάποιοι μίζεροι ιδιοκτήτες που ξεπουλάνε (για την ακρίβεια εκμισθώνουν2) την πατρώα γη έναντι γελοίων αντίτιμων και ψεύτικων υποσχέσεων. Συνήθης όμως πάροχος είναι κυρίως το ελληνικό δημόσιο και μάλιστα αυτό το κάνει εντελώς δωρεάν. Οι δημόσιες εκτάσεις, που είναι και το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών βουνών, παρέχονται δωρεάν για να δημιουργηθούν τα α/π. Το πρόσχημα είναι ότι οι εταιρείες αναλαμβάνουν την δημιουργία τους με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με τρόπο που συνιστά υπέρτατο δημόσιο συμφέρον, γιατί δήθεν καταπολεμά την κλιματική αλλαγή (ή κρίση) την υπερθέρμανση του πλανήτη και το “κακό” Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2).
Τυχεροί εργολάβοι που αναλαμβάνουν αυτές τις δουλειές είναι όλοι όσοι έχουν μυριστεί τα υπερκέρδη των ΑΠΕ και της πράσινης ανάπτυξης, έχουν τις διασυνδέσεις με την κεντρική πολιτική σκηνή και τις τράπεζες ή είναι τα μεγάλα ονόματα της οικονομίας (πχ Βαρδινογιάννης, Περιστέρης, Μυτιληναίος, Γουρζής κλπ).
Θεωρητικά το ηλεκτρικό ρεύμα με αυτόν τον τρόπο παράγεται φθηνά (το γνωστό σλόγκαν “ο άνεμος είναι δωρεάν”) όμως οι τσέπες μας υποφέρουν, γιατί οι μηχανισμοί που έχουν στηθεί για να στηρίξουν αυτή την τεχνική3 και οικονομική4 υπερκατασκευή είναι πολύπλοκοι και ένα μόνο πράγμα κάνουν καλά: συνεχώς ακριβαίνουν την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, οδηγούν στον κίνδυνο της ενεργειακής φτώχειας των πολλών και στον υπερπλουτισμό ελαχίστων, καθώς και στην δημιουργία πανίσχυρων μονοπωλιακών επιχειρηματικών ομίλων και συμφερόντων.
Και τα ελληνικά βουνά; Και η ελληνική ύπαιθρος, τα χωριά και οι κάτοικοί τους ή ο πρωτογενής παραγωγικός τομέας; Τι συμβαίνει με αυτά μέσα σε αυτή την συνθήκη εκβιομηχάνισής τους;
Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας που είχαν την ατυχία να είναι οι πρώτες σε αυτή την υπόθεση (Καρυστία, Λακωνία, Θράκη, πολύ μεγάλο κομμάτι του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου, Ευρυτανία και Άγραφα) αυτό το οποίο συμβαίνει ξεπερνάει κάθε ανθρώπινο νου και αντίληψη περί περιβαλλοντικής φροντίδας. Κάθε θεσμική ρύθμιση του ελληνικού και ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου περί προστατευόμενων περιοχών ή τοπίων παραβιάζεται, καταστρατηγείται και ακόμη χειρότερα εφαρμόζεται υποκριτικά με προσχηματικές και ψευδεπίγραφες διαδικασίες. Πανομοιότυπες ΜΠΕ με μελετητές που δεν έχουν επισκεφθεί τους τόπους που μελετούν, δημόσιες διαβουλεύσεις που αγνοούνται, Δασαρχεία που αντί να προστατεύουν τα δάση φροντίζουν με πάθος για την ανάπτυξη (οι υπάλληλοι έχουν μπερδέψει τα υπουργεία που υπηρετούν και τα καθήκοντα που έχουν…).
Τα βουνά και τα νησιά είναι ο σκελετός και η ψυχή της Ελλάδας. Καταστρέφοντας αυτά καταστρέφουμε το είναι μας. Χωρίς τόπο και χωρίς την ιστορικότητα και διαχρονικότητα του τοπίου, πως μπορείς να εννοήσεις την πατρίδα, μικρή ή μεγάλη;
Ταυτοχρόνως σε επίπεδο οικονομικό έχουμε φθάσει σε καταστάσεις που δεν είναι απλώς στρεβλές ή ασύμφορες, αλλά εγγίζουν πλέον τον χώρο του παρανοϊκού. Έτσι ενώ η παραγωγή από ΑΠΕ στην Ελλάδα έφτασε στο 41,6% του ενεργειακού μείγματος5 για το 2022 και ενώ ταυτοχρόνως λίγο πριν το Πάσχα η μεγάλη ανησυχία που υπήρχε ήταν όχι γιατί είχαμε μικρή παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ αλλά γιατί λόγω της υπέρ παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ κινδυνεύαμε πλέον από κατάρρευση του συστήματος ηλεκτροδότησης της χώρας, όμως παρά ταύτα στον “ανάποδο κόσμο” που ζούμε συνεχίζουν να λένε ότι πρέπει να βάλουμε και άλλες ανεμογεννήτριες και άλλα φωτοβολταϊκά, να αυξήσουμε και άλλο την παραγωγή από ΑΠΕ κλπ.
Αυτό είναι οικονομικά και ενεργειακά σχιζοφρενικό. Και προφανέστατα μόνο άλλους σκοπούς κατά βάθος επιδιώκει και όχι την ίδια την ενέργεια.
Και επειδή οι εκλογές είναι εδώ, όλα τα συμφέροντα κάνουν τα κουμάντα τους. Αναλογιστείτε όλα τα προηγούμενα, όπως και την σύμπνοια σχεδόν όλων των μεγάλων πολιτικών παικτών στο ζήτημα της περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ. Φαίνεται ότι υπάρχει ακόμη πολύ χρήμα για να κερδίσουν οι εργολάβοι του πολιτικοοικονομικού κατεστημένου. Και γιαυτό θα κρατήσουν ζωντανή την αντιπαροχή μέχρι που “με το ταμάχι που έχουν θα καταπιούν τη γη και θα αφήσουν πίσω τους μια έρημο”6.
Κύμη 15/5/2023
Δημήτριος Δούκα Σουφλέρης
Δικηγόρος
Imperial College Clean Power Professional Certificate
Επιμ/θείς στο ΕΚΠΑ στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το Περιβάλλον
1 Δημοσιευμένο στις ΣΕΛΙΔΕΣ πολιτισμού, στην Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 20/9/2020
2 Το σύνηθες μίσθωμα κυμαίνεται στα 300 € το στρέμμα, για ένα έτος.
3 πχ εκτεταμένο δίκτυο, διασυνδέσεις, κίνδυνοι αστάθειας, μόνιμες θερμικές μονάδες βάσεις κα.
4 πχ συστήματα επιδοτήσεων, χρηματιστήριο ενέργειας, σχεδόν εξαφάνιση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ κλπ
5 Παραγωγή 19,7 TWh. Θριαμβική αναφορά στην περσινή «επίδοση» των ΑΠΕ έκανε με post στο LinkedIn ο Νίκος Τσάφος, ειδικός Σύμβουλος του Πρωθ/ργού Κυρ. Μητσοτάκη σε θέματα ενέργειας, βλ. https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7024656188176773120?updateEntityUrn=urn%3Ali%3Afs_feedUpdate%3A%28V2%2Curn%3Ali%3Aactivity%3A7024656188176773120%29
6 Με ελαφρότατη αλλαγή, τμήμα από το σοφό κείμενο με τίτλο: “Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο “ σε μτφρ. του Ζήσιμου Λορεντζάτου, δημοσιευμένο στο Βήμα, 16/1/1977. Στο διαδίκτυο στο http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2246/Keimena-Neoellinikis-Logotechnias_B-Gymnasiou_html-empl/indexa_6.html
**
Περί ύψους και βάθους ή για την ποιότητα ζωής, του Ι. Ροηλίδη
δημοσιευμένο στη ΝΕΑ Προοδευτική ΕΥΒΟΙΑ, Φ. 990, Μ. Παρασκευή 14/4/2023 (ολόκληρη η εφημερίδα σε pdf)
Κινήματα, κουνήματα και ακινησία
[Δημοσίευση στον εφημερίδα Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ της 8/1/2023. Εδώ σε αρχείο pdf και πιο κάτω το πλήρες κείμενο]
{με αφορμή τα μεγαλειώδη κινηματικά της Εύβοιας,
εδώ και ένα μήνα…}
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, γίνεται μία συνεχής αναφορά σε κινήματα. Το φαινόμενο και η αναφορά δεν είναι μόνο ελληνικά, είναι μάλλον παγκόσμια και οπωσδήποτε πανευρωπαϊκά. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης μιλάμε για κινήματα πολιτών, κινήματα υπέρ του περιβάλλοντος, κινήματα υπέρ των δικαιωμάτων διαφόρων μειονοτήτων κλπ.
Στη χώρα μας όμως και αυτό το φαινόμενο μοιάζει να λαμβάνει περίεργες μορφές και διαστάσεις. Είναι τόσο διαδεδομένο που ακόμη και κόμματα στηρίζουν είτε το όνομά τους είτε την ύπαρξή τους σε κινήματα ή δηλώνουν ότι τα περιλαμβάνουν εντός τους ή χρησιμοποιούν ονοματοδοσίες, χρώματα και συμβολισμούς για να αποδείξουν ότι βρίσκονται αγκαλιά με τα “κινήματα”.
Αρχικά μιλώντας για κινήματα, στην σκέψη έρχεται η διαδήλωση, η πορεία στον δρόμο, ο λαός σε πράξη, μέσα από την συγκροτημένη δράση ανθρώπων προς κάποια κατεύθυνση. Ενίοτε όμως εξισώνονται (μέχρις εκφυλισμού) σε σηματάκια, χρώματα, τρόπο αναρτήσεων φωτογραφιών στα κοινωνικά δίκτυα και άλλα από χαριτωμένα έως ευτράπελα.
Το εντυπωσιακότερο όμως είναι το γεγονός ότι οι πολίτες (με κάποια βέβαια ερωτηματικά για την ποιότητα του πολιτικού τους είναι) και τέλος πάντων οι συνέλληνες, μοιάζει να λατρεύουν, να τιμούν και να σέβονται εκπληκτικά τα διάφορα κινήματα. Δηλώνουν ότι θέλουν να συμμετέχουν σε αυτά και να τα στηρίζουν. Είναι σύνηθες όπου και όποτε εμφανίζεται ένα κίνημα να θεωρείται ότι εκεί ενυπάρχει και κάποια δίκαιη υπόθεση. Συνεπώς είναι λάθος να πηγαίνει κάποιος ή κάτι κόντρα σε αυτό.
Αλήθεια όμως, έτσι είναι τα πράγματα; Δηλαδή είναι τα κινήματα τόσο δυνατά και σπουδαία, είναι τόσο καθολικά που πραγματικά πρέπει να τα σεβόμαστε απόλυτα και να μην τολμούμε να διαφοροποιηθούμε σε σχέση με αυτά;
Εάν τα κινήματα είναι όντως σοβαρά και σπουδαία, τότε που μας έχουν οδηγήσει; Η ίδια η λέξη κίνημα σημαίνει ότι κάπου πρέπει να οδηγούμαστε, αφού εμπεριέχει μέσα της την έννοια της κίνησης, συνεπώς από κάπου ξεκινάμε, οδεύουμε και κάπου φτάνουμε. Ας δούμε όμως κάποιες περιπτώσεις.
Κίνημα για τα διόδια: κράτησε κάμποσο καιρό, έκανε κάποιες εντυπωσιακές πράξεις, συμπεριέλαβε κάμποσους ανθρώπους (στην πραγματικότητα μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού των άμεσα ενδιαφερομένων, των οδηγών). Έσβησε μόλις ποινικοποιήθηκε, παρόλο που τα διόδια ανήκουν σε ιδιώτες και όχι το δημόσιο και ενώ κανονικά αυτό θα έπρεπε να οδηγήσει στην ενίσχυσή του.
Κινήματα κατά των μνημονίων: Κατσαρόλες, διαδηλώσεις μπροστά στη Βουλή, συνθήματα εντυπωσιακά (πχ να καεί το μπουρδέλο η Βουλή), λόγια και διαμαρτυρίες και στην πορεία, αφού πέρασε από τα 40 κύματα, αφού ψήφισε εντελώς αντικρουόμενες μεταξύ τους πολιτικές παρατάξεις, στη δεξιά και στην αριστερή πλευρά του κοινοβουλευτικού φάσματος (με κοινό σημείο ότι σκίζανε ή με ένα νόμο καταργούσαν τα μνημόνια…), έσβησε, εξαφανίστηκε, χάθηκε σαν το νερό μες στην άμμο.
Κινήματα για το περιβάλλον: Για πολλά και για διάφορα. Σκουπίδια, ΑΠΕ, χρυσός, μεταλλεία κλπ, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Πάρα ταύτα η κατάσταση του περιβάλλοντος τραγική. Εδώ παρατηρείται στους ενδιαφερόμενους και μια διάσταση απόψεων: περί του εάν το περιβάλλον θα πρέπει να το υπερασπιζόμαστε κινηματικά ή νομικά. Συνήθως οι απόψεις είναι διαζευκτικές, ενώ είναι προφανές ότι η σύζευξη των μεθόδων θα ήταν καλύτερη.
Κινήματα υπέρ των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Κινήματα υπέρ των διαφόρων μορφών σεξουαλικότητας, με την φαντασία να είναι το μόνο όριο στα σχήματα που μπορεί να υπάρχουν…
Μετά από όλα αυτά, διερωτάται κανείς: που έχουμε οδηγηθεί με όλα αυτά τα κινήματα; Προοδεύσαμε ως χώρα και ως κοινωνία; Φτάσαμε εκεί που αποσκοπούσαν τα κινήματα, απαλλαχτήκαμε από τα μνημόνια, κατορθώσαμε να αντιμετωπίσουμε τη φτώχεια μας ή απλά μετράμε απανωτά μνημόνια; Προστατεύσαμε ικανοποιητικά έστω και κάποιες παραμέτρους του περιβάλλοντος ή αποχαιρετάμε βουνά, νησιά, δάση, αρχιτεκτονήματα; Ζούμε σε μια κοινωνία όπου η σεξουαλικότητα του ανθρώπου δημιουργεί αρμονικές καταστάσεις και οδηγεί στον έρωτα και την αγάπη ή μήπως ζούμε την τραγωδία των αλλεπάλληλων βιασμών, κακοποιήσεων, διαστροφών κλπ;
Γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα; Απλώθηκαν αυτά τα κινήματα στις πλατιές λαϊκές μάζες ή τελικά είναι ένα είδος λόμπινγκ (ίσως θα μπορούσαν να ονομασθούν το λόμπινγκ του φτωχού), δηλαδή μια μορφή πίεσης εκ μέρους κάποιων ομάδων του πληθυσμού; Ομάδων που μπορεί να μην είναι πολυπληθείς, κάνουν όμως πολύ θόρυβο!
Η γνώμη του γράφοντος είναι ότι τα κινήματα ούτε μας έχουν προχωρήσει πολύ, ούτε μας δώσανε λύσεις στα προβλήματα, ούτε έχουν απλωθεί στις πλατιές μάζες, αλλά παραμένουν κυρίως υπόθεση μικρών συνόλων που απλά κάνουν πολύ φασαρία, κραυγάζουν, κουνάνε σημαιάκια, ακολουθούν πολιτικές σαν και αυτές των κομμάτων της δεκαετίας του 80 (μετακινήσεις οπαδών με λεωφορεία, ντουντούκες, τραγούδια και μουσικές κλπ). Τα προβλήματα όμως δεν λύνονται, απλά διαχέονται, θολώνουν, συσσωρεύονται.
Προφανέστατα δεν είναι κακή η ύπαρξη των κινημάτων. Κακός είναι ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουνε, κακό είναι η απολυτοποίησή τους, η σχεδόν θρησκειοποίησή τους, κακό είναι ότι οι πολλοί με την συμμετοχή τους σε αυτά νομίζουν ότι πράττουν, ενεργούν και οδηγούν τα πράγματα στην εξέλιξή τους ή στην λύση των προβλημάτων. Γιαυτό και όποιος τολμήσει σε οποιαδήποτε στιγμή να βρεθεί κόντρα σε μια κινηματική δράση θεωρείται το μαύρο πρόβατο, απεμπολείται, εξορίζεται και απομονώνεται. Μερικές φορές μοιάζει τα κινήματα να είναι ένα βήμα πριν από τον όχλο.
Εάν στα προηγούμενα συνυπολογίσουμε την μορφή που έχει λάβει ο συνδικαλισμός, τις επετειακές κατ΄ έτος ημερήσιες απεργίες (μία το φθινόπωρο και μία την άνοιξη) και τον υποκριπτόμενο ναρκισισμό και πολιτικές βλέψεις των ενασχολουμένων με τις λαϊκές δράσεις , τότε οδηγούμαστε στην ακόλουθη υπόθεση. Πολλά από τα κινήματα είναι στην πραγματικότητα απλές ταλαντώσεις, απλά κουνήματα, δεν είναι αληθινές κινήσεις. Είναι υποκριτικά, δεν έχουν καθαρούς στόχους και σκοπούς, δεν έχουν καθαρές προθέσεις . Παρασύρουν τους πολλούς, που θέλουν να δουν κάτι καλό να γίνεται. Επειδή όμως οργανωτές αλλά και συμμετέχοντες είναι μπερδεμένοι ή ακόμη χειρότερα ανειλικρινείς, γιαυτό το λόγο τα κινήματα τελικά απλά ταλαντώνονται γύρω από ένα σημείο, εντυπωσιάζουν αλλά δεν είναι τίποτε άλλο από κούνιες που πάνε πέρα-δώθε. Δεν είναι κινήσεις που πάνε πραγματικά μπροστά την κοινωνία.
Αυτός είναι ένας από τους σοβαρούς λόγους που η ελληνική κοινωνία και πολιτεία μέσα από αυτό τον χορό των κινημάτων, αντί να έχει ουσιωδώς εξελιχθεί, δυστυχώς βρίσκεται στο ίδιο σημείο, είτε για τα μνημόνια πρόκειται, είτε για την μεταπολιτευτική μας εξέλιξη, είτε για τα προβλήματα της μετανάστευσης. Γιαυτό χρόνια μετά την ανάπτυξη των οικολογικών κινημάτων ακόμη τα πλαϊνά των δρόμων είναι γεμάτα πλαστικά, οι δήμοι στέλνουν τα σκουπίδια τους εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, τα βουνά και οι θάλασσες καίγονται, ρυπαίνονται, βιομηχανοποιούνται βάρβαρα… Και όσο για τα κινήματα περί την συμπεριφορά του ανθρώπου, εάν υποθέσουμε ότι αυτά οδηγούσαν σε προσωπική εξέλιξη, τότε αυτό θα έπρεπε να λειτουργεί ενισχυτικά της οικογένειας, της συζυγίας, της συντροφικής σχέσης. Κάτι που στις μέρες μας δυστυχώς δεν ισχύει.
Η κοινωνία παλιότερα ζούσε χωρίς κινήματα, όμως προόδευσε, κατόρθωσε πράγματα, είχε στόχους και αρκετές φορές τους επέτυχε, έδωσε ικανοποιητική ποιότητα ζωής και τις ανέσεις του σύγχρονου πολιτισμού σε κάθε εσχατιά της Ελλάδας, ενέταξε την Ελλάδα σε αυτό που (είτε καλώς είτε κακώς) θεωρείται η οικογένεια των ευρωπαϊκών κρατών, στις προηγμένες χώρες που ανήκουν στον ΟΟΣΑ.
Όμως εδώ και πολλά χρόνια αυτή η κοινωνία είναι πλέον καθηλωμένη, ακινητούσα, αγκυλωμένη μέσα σε ψευδεπίγραφες προοδευτικές ιδέες, στοχεύσεις και καθυστερήσεις. Η πρόοδος λοιπόν δεν είναι ευθέως ανάλογη με τα κινήματα.
Πιθανά μόνο από πολίτες, ανθρώπους δηλαδή που να στηρίζονται στην δικιά τους την συνείδηση, το νου και την καρδιά μπορεί να έρχεται η ουσιαστική πρόοδος στην κοινωνία. Αυτοί οι πολίτες είναι που θα συνταιριάζουν τους αγώνες τους, την θέλησή τους και την δουλειά τους, με πιστούς συνοδοιπόρους και με αυτό τον τρόπο, έστω και λίγοι, θα σπρώχνουν τις κοινωνίες προς τα μπροστά. Άλλωστε πάντα λίγο ήταν το αλάτι της γης. Οι “πολλοί” θα συνεχίσουν να παρασύρονται στις παρελάσεις, τις φανφάρες και τις κινηματικές ατέρμονες δράσεις γύρω από την ακινησία του κόσμου τους!
Η καταστροφή ενός ολόκληρου νησιού
[Δημοσίευση στον Δρόμο της Αριστεράς, 22/10/2022, αρ. φύλλου 609, σελ. 22-23, ακολουθεί σε αρχείο pdf η δημοσίευση και αμέσως μετά το πλήρες κείμενο. Στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας το άρθρο βρίσκεται στο: https://edromos.gr/i-katastrofi-enos-olokliroy-nisioy/]
Το 1999 με το Ν 2773 απελευθερώθηκε η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι η ηλεκτρική ενέργεια θεωρήθηκε ένα εμπόρευμα και επομένως οι κανόνες που διέπουν την παραγωγή, εμπορία και κατανάλωση του, είναι οι συνήθεις των αγορών και του ελεύθερου εμπορίου. Συνακόλουθα το μέχρι τότε ισχύον καθεστώς, όπου η υπόθεση της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν κυρίως υπόθεση του κράτους και του δημοσίου έπαυσε να υφίσταται και να ισχύει.
Αυτό το νέο καθεστώς ίσχυσε για τη χώρα μας, αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Συνδυαζόμενο το προηγούμενο με την παρουσιαζόμενη ως τρομακτική απειλή της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, για την οποία υπάρχει ανάγκη εξεύρεσης λύσεων, προωθήθηκαν ευρέως οι λεγόμενες ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και εξ αυτών την πρωτοκαθεδρία έλαβε η Αιολική Ενέργεια, δηλαδή τα αναφερόμενα ως αιολικά πάρκα (Α/Π, κανονικά ονομάζονται ΑΣΠΗΕ, δηλαδή αιολικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρ. Ενέργειας).
Η ανάπτυξη της Αιολικής Ενέργειας στην Ελλάδα προωθήθηκε εκπληκτικά από την δημιουργία ενός τοπικού/ελλαδικού λόμπι της ΕΛΕΤΑΕΝ (το ότι είναι λόμπι το αναφέρανε οι ίδιοι στον ιστότοπό τους1). Τα στοιχεία για το αιολικό δυναμικό δόθηκαν κυρίως από το ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας).
Υπό όλους τους ανωτέρους όρους, την 20ετία 2000 έως σήμερα, διάφοροι τόποι της Ελλάδας και κυρίως η Νότιος Εύβοια, για την ακρίβεια το 1/3 του νησιού, νοτίως του άξονα της Κύμης-Αλιβερίου, βίωσαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη Α/Π όχι μόνο της Ελλάδας αλλά πιθανότατα και πανευρωπαϊκά.
Όλες οι άλλες δραστηριότητες πέρασαν σε δεύτερη μοίρα, εγκαταλείφθηκαν, οπισθοχώρησαν και πλέον σήμερα με εγκατεστημένες και λειτουργούσες άνω των 640 ανεμογεννητριών (Α/Γ), 200 στο στάδιο της κατασκευής και σχεδιαζόμενες άνω των 10002, αφενός φθάσαμε στο σημείο να έχουμε πανελλαδικώς το 20% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από Α/Π από την Νότ. Εύβοια και αφετέρου να έχει μετατραπεί το τμήμα αυτό του νησιού σε ένα βαρέως πάσχοντα τόπο: Το φυσικό της περιβάλλον έχει σχεδόν εξαφανισθεί, οι αρχαιότητες σε πολλές περιπτώσεις έχουν καταστραφεί, ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί. Η τοπική οικονομία είναι σε μόνιμη πτωτική πορεία. Το μόνο που έχει υπέρμετρα αναπτυχθεί είναι η διαπλοκή, τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρηματικών κύκλων και πολιτικών προσώπων και η χαλάρωση της συνειδήσεως προσώπων της τοπικής κοινωνίας.
Τόσο οι ντόπιοι όσο και άνθρωποι απ΄ ολόκληρη την Ελλάδα, αρκεί το βλέμμα σου να συνοδεύεται από λογική και συνείδηση, έχουμε ήδη κάνει μνημόσυνα για την Νότια Εύβοια…
-.-
Τον Αύγουστο του 2021, μόνο 13 μήνες πριν, σε μία φωτιά που διήρκησε περισσότερο από 10 ημέρες, μία φωτιά πλήρως αντιμετωπίσιμη, που όμως έμεινε να καίει μόνη της τουλάχιστον για τις 4-5 πρώτες μέρες, 550.000 στρέμματα δάσους και αγροτικής γης, εξαφανίστηκαν από το πρόσωπο της γης. Μαζί οι κόποι μιας ζωής για πολλούς ανθρώπους, ένας ολόκληρος πολιτισμός, η ιστορία και οι δομές της κοινωνίας των χωριών και τοπικών κοινοτήτων.
Ένα χρόνο μετά οι άστεγοι παραμένουν άστεγοι, οι αποζημιώσεις των αγροτών δίνονται με το σταγονόμετρο (όταν και εάν δίνονται), χορηγίες κάθε είδους έχουν υποκαταστήσει την κρατική και δημόσια μέριμνα. Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως ΙΚΕΑ, ELPEN, Interamerican, διαΝΕΟσις, ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ κ.α. παρουσιάζονται ως σωτήρες3 και την όλη διαχείριση έχει αναλάβει ο Στ. Μπένος, πρόσωπο ιδιαιτέρως αμφιβόλου ιστορίας, πλην όμως υπερβολικά καλών σχέσεων με το οικονομικό κατεστημένο και την παρούσα κυβέρνηση.
Έχει παρουσιασθεί σε ημερίδες, ιστότοπους και πανάκριβες εκδηλώσεις, ένα πλάνο 10 σημείων για την ανασυγκρότηση της Β. Εύβοιας. Πράγμα περίεργο όμως: Το πλάνο αυτό ήταν ήδη έτοιμο πριν σβήσει η φωτιά του περσινού Αυγούστου. Στις 14/08/21, το ΔΙΑΖΩΜΑ (σωματείο του Μπένου) έλαβε με e-mail ακριβώς αυτό το πλάνο4, με κάθε λεπτομέρεια. Ερώτημα και απορία: Μα πότε το είχαν ετοιμάσει; Πριν την φωτιά ή όσο ακόμη έκαιγε η φωτιά; Δείτε το στην εικόνα 1 και από κάτω ακριβώς ο τίτλος που φέρει ακόμη το αρχείο (την 28/9/2022).
Εικόνα 1 https://diazoma.gr/site-assets/CIRCLES_MAXIMOU_KATHETES_final.jpg
Το Βόρειο κομμάτι του νησιού μας έχει ήδη περάσει στη μνήμη μας, τόσο για τους ντόπιους, όσο και για τους επισκέπτες, σε τελική ανάλυση για όλους όσους είχαν αγαπήσει αυτά τα θαυμαστά σε ομορφιά μέρη.
-.-
Τι μένει πλέον σε αυτό το ταλαιπωρημένο νησί; Μένει το κέντρο του, η Κεντρική Εύβοια, από Δίρφυ-Στενή μέχρι Κοτύλαια–Κύμη και Σέτα–Ερέτρια. Ένας τόπος, με το μοναδικό δάσος ελάτων σε ολόκληρο το Αιγαίο, ένας τόπος με πανευρωπαϊκή περιοχή για τα πουλιά (Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά GR111), μια από τις σημαντικότερες περιοχές Natura της Ελλάδας (Ζώνη Ειδικής Προστασίας GR2420011 «Όρη κεντρικής Εύβοιας, παράκτια ζώνη και νησίδες»), το μεγαλύτερο σύμπλεγμα σπηλαίων-καρστ5 στη χώρα, και ο υδροδότης του μεγαλύτερου μέρους του νησιού. Εδώ πλέον έχουν βρει καταφύγιο τα ζώα και τα πτηνά που στο Νότο τα κυνήγησαν οι Α/Γ και στον Βορρά η φωτιά. Εδώ υπάρχει η ζωντανή μήτρα που εντός της κρατάει τα 1400 είδη φυτών (πολλών ενδημικών)6 που θα δώσουν κάποτε πάλι ζωή στον Βορρά και στον Νότο.
Τον τόπο αυτό ήδη πριν την καταστροφή του περσινού Αυγούστου χιλιάδες πολίτες και 130 Συλλογικοί φορείς είχαν ζητήσει να γίνει εθνικό πάρκο. Και τώρα που η ανάγκη προστασίας αυτού του τόπου έχει αναχθεί σε ζήτημα ζωής και θανάτου για ολόκληρο το οικοσύστημα του νησιού, αλλά και για τον πολιτισμό και την κοινωνία του, τώρα λοιπόν που όλοι θα πιστεύουν ότι οι τοπικοί παράγοντες και κυρίως το ίδιο το ελληνικό κράτος και τα αρμόδια υπουργεία ή υπηρεσίες (πχ Δασικές διευθύνσεις και Δασαρχεία) θα τον προστατεύουν απόλυτα και καθολικά, τώρα λοιπόν, προχώρησαν στην αδειοδότηση του μεγαλύτερου συμπλέγματος ΑΣΠΗΕ στην χώρα, συμφερόντων ΕΛΛΑΚΤΩΡ-ΕΡΡR-Βαρδινογιάννη.
Όλα τα προηγούμενα γίνονται κόντρα στις περισσότερες από 25 Ενδικοφανείς Προσφυγές εναντίον του έργου, άνω των 10 Αιτήσεων Ακυρώσεως ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων (ΣτΕ κα) και κυρίως: περιφρονώντας και ρίχνοντας στον κάλαθο των αχρήστων την Διαδικασία των Δημόσιων Διαβουλεύσεων, όπου για πρώτη φορά στην Ελλάδα υποβλήθηκαν περισσότερα των 2000 αρνητικών σχολίων, Δ11 και τεκμηριωμένων επιστημονικά απόψεων. Δείτε στην εικόνα 2 μία αφίσα που κυκλοφόρησε στο νησί και με την δύναμη της εικόνας παρουσιάζει όλη αυτή την υπόθεση.
Εικόνα 2. Αφίσα για την πρόσφατη Δημόσια Διαβούλευση
Υπό το πρόσχημα της ανάγκης των ΑΠΕ, των ψευδών ισχυρισμών περί φθηνής ενέργειας, άλλων επιστημονικοφανών προτάσεων και μίας λάγνας πράσινης αναπτυξιακής προπαγάνδας, μας έχουν καταδικάσει σε περιβαλλοντικό θάνατο. Μπροστά στην τελική και ολοκληρωτική καταστροφή του τελευταίου τμήματος του νησιού μας, αισθανόμαστε κατάθλιψη και σαν να πάσχουμε από βαριά αρρώστια…
Μπροστά μας ανοίγεται το δίλημμα της ολικής καταστροφής της Εύβοιας ή το θαύμα μιας επαναστατικής εξανάστασης πολιτών, που θα μας δώσει πίσω τον τόπο μας και την ζωή μας.
Σημειώσεις – Παραπομπές – Πηγές:
1Δείτε το https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2020/10/blog-post.html (προσβάσιμο την 26/9/2022)
2Δείτε τα στοιχεία για τον Δήμο Καρύστου και μόνο στο https://eteriaperivallontoskimis.blogspot.com/2022/09/62022.html (προσβάσιμο την 26/9/2022)
3βλ. https://diazoma.gr/cultural-routes/northern-evia/
4Αναλύεται το ζήτημα στο 2ο μέρος του ντοκιμαντέρ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ, των Ν. Ψαρρού και Ι. Λαζάρου, που φέρει τον υπότιτλο Πάρτυ Συνεργείων και μετά από προβολές σε πολλά μέρη της Ελλάδας πολύ σύντομα θα είναι ελεύθερο στο διαδίκτυο.
5Για το θέμα βλ. τα Θ. Θεοδοσιάδης, Κοτύλαια-Ξηροβούνι-Σκοτεινή. Ένας μοναδικός Γεώτοπος στην Κεντρική Εύβοια. Γεωπάρκο ή Αιολικό Πάρκο; και Δελτίου Τύπου του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. για το α/π στα Κοτύλαια 13/5/2020
6Τρίγκας Παναγιώτης, Συμβολή στη μελέτη του ενδημισμού της χλωρίδας της νήσου Ευβοίας, διδακτορική διατριβή, Πάτρα 2003.
Αστικό Πράσινο: μια τραγωδία
ΔΔΣ (12/4/22): Ξαφνικά ασχολούνται πολλοί με το θέμα γιατί απλά τσακίζονται παντού τα δέντρα σε όλη την επικράτεια.
Πάσχα 2022. Σταυρωμένα δέντρα στο κέντρο της Χαλκίδας
—
Τετάρτη 4 Μάη συγκέντρωση έξω από το δημαρχείο, στην πλατεία Κοτζιά, στις 3μιση η ώρα !
Να είμαστε όλοι και όλες εκεί, να υπερασπιστούμε το πράσινο της πόλης μας και τους δημόσιους χώρους μας
Εδώ το λινκ και από το κάλεσμα που ανέβασε η ομάδα για την υπεράσπιση του Λόφου https://lofosstrefi.noblogs.org/?p=355
—
Ψήφισμα σε γνωστή διαδικτυακή πλατφόρμα για το ίδιο θέμα:
—
ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής
Τριάντα οργανώσεις και φορείς (για την ώρα) υπογράφουμε το παρακάτω κείμενο, και δεν θα μείνουμε σε αυτό:
Να σταματήσει η καταστροφή των αστικών δέντρων!
ολόκληρο στο https://www.facebook.com/anima.gr/posts/7296472560425924
———-
Ilia Iatroo, 8 Απριλίου 22, από το https://www.facebook.com/groups/vyronas/permalink/10158466820977127/
Τα τελευταία χρόνια πολλοί δήμοι (και ο δικός μας) επιλέγουν το βαθύ κλάδεμα ή καρατόμηση (tree topping) των δέντρων. Η τεχνική αυτή επιλέγεται για να αποφεύγεται το συχνό κλάδεμα που επιβαρύνει οικονομικά τον δήμο. Η τεχνική, προκαλεί μείωση, κατά 50-100%, του πράσινου φυλλώματος του δέντρου που είναι η παραγωγική του βιομηχανία. Με λιγότερα φύλλα, το δέντρο λιμοκτονεί, γιατί δεν μπορεί να παράγει την τροφή που του χρειάζεται, κι εμείς ασφυκτιούμε, γιατί δεν παράγεται αρκετό οξυγόνο.
Προσπαθώντας να επιβιώσει, το δέντρο αντλεί από τα αποθέματά του και δημιουργεί πολλούς νέους βλαστούς, οι οποίοι όμως είναι πιο αδύναμοι και δεν αντέχουν στον αέρα ή το χιόνι. Μάλιστα το δέντρο παρουσιάζει μεγαλύτερη αντίσταση στον άνεμο, επειδή οι νέοι βλαστοί είναι πυκνότεροι. Συνάμα, οι μεγάλες τομές επιτρέπουν την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών ή εντόμων τη στιγμή ακριβώς που το δέντρο αδυνατεί να αντιδράσει, γιατί δεν έχει ενέργεια (αφού του λείπουν τα φύλλα). Συνεπώς, το δέντρο μετά από την καρατόμηση μένει πιο αδύναμο, ασταθές και ευάλωτο σε φυτασθένειες. Αυτός ο τρόπος κλαδέματος είναι επιστημονικά λανθασμένος και στερεί από τις πόλεις μας απαραίτητο οξυγόνο, σκιά και θερμορύθμιση.
Οι υπηρεσίες πρασίνου συνήθως ανατίθενται σε εργολάβους έναντι αμοιβής. Οι εργολάβοι έχουν συμφέρον να κάνουν όσο το δυνατόν βαθύτερο κλάδεμα, καθώς πουλούν την κομμένη ξυλεία για καύσιμο (pellets) ή άλλες χρήσεις. Οι εργασίες κατά κανόνα γίνονται χωρίς την παρουσία γεωπόνου, ενώ τα κοπτικά εργαλεία δεν απολυμαίνονται, με αποτέλεσμα τη μεταφορά φυτονόσων από δέντρο σε δέντρο. Ως αποτέλεσμα τα δέντρα αρρωσταίνουν και πεθαίνουν πριν την ώρα τους.
Έτσι λοιπόν, για το χρήμα στερούμαστε τη δροσιά και την ομορφιά. Ο αέρας που αναπνέουμε γίνεται χειρότερος, οι πόλεις μας πιο ζεστές και δεν υπάρχει μια γωνιά με ίσκιο να ξαποστάσει ένας άνθρωπος.
Πηγές
Σύμφωνα με τον αείμνηστο Καθηγητή της Δασολογίας Σπύρο Ντάφη (2001) «το κλάδεμα αποτελεί μια διαδικασία που ενδέχεται να μειώσει την ευρωστία του δένδρου. Αυτός είναι ο λόγος που επιβάλλεται να εφαρμόζεται από εκπαιδευμένο προσωπικό, με την ενσυναίσθηση της σοβαρότητας που φέρει η συγκεκριμένη επέμβαση στο δένδρο»: https://dasarxeio.com/2018/02/16/53021/
Γιατί είναι βλαπτική η καρατόμηση: https://dasarxeio.com/2019/04/13/66748/
«Τα ‘καρατομημένα’ δέντρα είναι επιρρεπή στο σπάσιμο και μπορεί να γίνουν επικίνδυνα. Επειδή η ‘καρατόμηση’ δεν είναι αποδεκτή δενδροκομική πρακτική, φθορές ή τραυματισμοί από καρατομημένα δέντρα επισύρουν ποινικές ευθύνες και μπορεί να θεωρηθούν αμέλεια (στα αγγλικά): https://www.limbwalking.com/learning…/topping-hurts-trees/
Σύγκριση κανονικού και βαθέος κλαδέματος, με εικόνα (αγγλικά): https://www2.illinois.gov/…/Documents/Tree%20Topping.pdf
Η χρήση προστατευτικής πάστας στις τομές, δεν ωφελεί το φυτό (αγγλικά): https://www.lawnstarter.com/…/tree-pruning-sealer-bad…/
———-
ΔΔΣ (22/3/22): το θέμα του αστικού πράσινου -και κυρίως των δέντρων- εμένα με ενδιαφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό, έχω ασχοληθεί μαζί του επανειλημμένως, μίλησα για αυτό το καλοκαίρι (Δέντρα, Πράσινο και Αστικό Περιβάλλον) και το πιο τελευταίο σχετικό άρθρο μου ήταν το Εισαγωγή του 2021 στο «Η τραγωδία του χριστουγεννιάτικου δέντρου».
ΕΟΣ Χαλκίδας: Για όποιον έχει όρεξη να διαβάσει αναλυτικά για την αναγκαιότητα του πράσινου στο αστικό περιβάλλον. Οι εικόνες είναι από την Αθήνα αλλά τις ίδιες ακριβώς πρακτικές χρησιμοποιούν και στον Δήμο μας (Χαλκίδας) διαχρονικά (από το https://www.facebook.com/groups/eoschalkidas/posts/10160965377742323/).
Έγινε αναφορά και παρουσίαση στο θέμα, το καλοκαίρι του 2021, στο 1ο περιβαλλοντικό φεστιβάλ στην Χαλκίδα, που έγινε από την Εταιρεία Περιβάλλοντος Κύμης, τον ΕΟΣ Χαλκίδας κα. Γενικότερα την 2η ημέρα του Περ/κού Φεστιβάλ το ζήτημα αυτό ήταν κυρίαρχο: Περιβαλλοντικό Φεστιβάλ Χαλκίδας: 2η Ημέρα – (οι παρουσιάσεις & έγγραφα από το Φεστιβάλ)
Ακολουθεί μια παρουσίαση του ίδιου θέματος από το Παρατηρητήριο Αστικού Πρασίνου, στις 19 Μαρτίου 2022.
Σαββατοκύριακο, όμως η βόλτα στην πόλη μοιάζει με εφιάλτη.
Στην χώρα που δίνονται δισεκατομμύρια ευρώ κρατικού χρήματος για κατασκευή γηπέδων, εμπορικών κέντρων και συνεχείς αναπλάσεις επί αναπλάσεων οι εικόνες αυτές στους δρόμους της Αθήνας και όλων των ελληνικών πόλεων ανεξαιρέτως είναι ντροπιαστικές.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ και ΜΟΝΟ είναι οι λόγοι για αυτές τις θλιβερές εικόνες. Από την εύκολη λύση των φθηνών ανειδίκευτων συνεργείων μέχρι την εκμετάλλευση της ξυλείας και την εσκεμμένη καταστροφή των δέντρων για την αναπόφευκτη κοστοβόρα αντικατάσταση τους… όλα συνθέτουν ένα εφιαλτικό σκηνικό και δεν είναι καθόλου τυχαίο πως διεθνείς παραγωγές χρησιμοποιούν την Αθήνα ως δυστοπικό ντεκόρ για γυρίσματα ταινιών θρίλερ.
Τα δελτία τύπου για τη μεταφύτευση κάποιων ΄δέντρων από εργοτάξιο του μετρό ή η δημιουργία κάποιων δήθεν πόκετ πάρκς» θα ήταν αστεία εάν δεν ήταν εξοργιστικά.
Για όσους/ες από τις πιο κάτω ανσαφορές και υπερδεσμούς δεν υπάρχει λειτουργικότητα, επιστρέψτε στο fb για να τα δείτε.
«Κλαδεύουμε έτσι τα δένδρα λόγω έλλειψης πόρων»
Η «καρατόμηση» των δένδρων στην πόλη, ζημιώνει αντί να
ωφελεί!
Ο Δημήτρης Αποστόλου και ο καθηγητής Δασολογίας του ΑΠΘ, Χάρης Ζάγκας για το κλάδεμα των αστικών δέντρων.
ηχητικό
Το Εδαφοβελτιωτικό Από Τα Απόβλητα Του Δήμου 3Β Βγήκε Στην Αγορά
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΕΛΛΕΤΣ ΑΠΟ ΚΛΑΔΙΑ
το video των 300.000 views !!!
Τα 8 πάρκα τσέπης του δήμου Αθηναίων ΔΕΝ είναι νέοι χώροι πρασίνου.
Γυρίσματα ταινιών θρίλερ στην Αθήνα
Έρευνα – Η έλλειψη αστικού πρασίνου οδηγεί σε πρόωρους θανάτους – Η Αθήνα στις πόλεις με το μεγαλύτερο πρόβλημα
Αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο: ουραγός η Αθήνα
http://kalyterizoi.gr/…/analogia-prasinoy-ana-katoiko…
Climate Change Is Turning Cities Into Ovens
https://www.wired.com/…/climate-change-is-turning…/
What Technology Could Reduce Heat Deaths? Trees.
Οι πόλεις θα γίνουν σαν «φούρνοι» – Δυστοπικό σενάριο για το 2100 από επιστημονική μελέτη
https://www.lifo.gr/…/oi-poleis-tha-ginoyn-san-foyrnoi…
Top and bottom 10 metropolitan areas by share of green area per person
https://read.oecd-ilibrary.org/…/oecd-factbook-2014…
Green space and mortality in European cities: a health impact assessment study
περιβάλλον και πολιτική 
